ΕΠΙΣΤΗΜΗ- Πιο κοντά στην απάντηση αν υπάρχει ζωή στο διάστημα

«Η δουλειά που κάνουμε με το διαστημικό τηλεσκόπιο είναι από τα πιο σημαντικά επιστημονικά projects της ΝΑΣΑ των τελευταίων πολλών χρόνων και αυτό φαίνεται από τις ανακαλύψεις και τον διεθνή αντίκτυπο. Μακάρι οι ανακαλύψεις αυτές να κάνουν τον κόσμο να φιλοσοφήσει αλλιώς τη ζωή του στη γη» λέει στο tvxs o Scott Lambros, Διευθυντής Συστημάτων Διαστημικού Τηλεσκοπίου James Webb.

Προσθέτει δε, πως μπορεί η έρευνα να είναι ακόμα μακριά από το να διαπιστώσει αν υπάρχει ζωή εκεί έξω, ωστόσο οι πληροφορίες που δίνει το νέο τηλεσκόπιο μπορεί να μας φέρουν πιο κοντά σε μία απάντηση.

Ο ελληνικής καταγωγής διευθυντής της ΝΑΣΑ, δεν έγινε αστροναύτης, όπως ήταν το όνειρο του, κατάφερε όμως να αφιερωθεί στην εξερεύνηση του διαστήματος αναλαμβάνοντας απαιτητικά και σημαντικά project στη ΝΑΣΑ.

Στη συνέντευξη που ακολουθεί περιγράφει πως εργάζεται η επιστημονική ομάδα που έχει υπό την ευθύνη του και τι περιμένουμε ακόμα να μάθουμε από το «επαναστατικό» τηλεσκόπιο που έχει καθηλώσει την υφήλιο. Αναφέρεται επίσης στην έως τώρα πορεία του, την ακτιβιστική του δράση για τα κακοποιημένα παιδιά και την εξάλειψη της πείνας και τις ανακαλύψεις της ΝΑΣΑ για την κλιματική αλλαγή. Μιλάει για ενθουσιασμό και σεμνότητα για το θαύμα της επιστήμης και δακρύζει όταν τον ρωτάω τι σημαντικό του λένε οι αστροναύτες μετά την επιστροφή τους στη γη: «Ότι από ψηλά η γη δεν έχει σύνορα. Είναι απλά ένας πανέμορφος πλανήτης».

Χάρη στο τηλεσκόπιο και τη δουλειά σας, σήμερα έχουμε μια εικόνα του σύμπαντος πριν 13.8 δισεκατομμύρια χρόνια και τη γνώση για τον αρχαιότερο γαλαξία. Η επιστημονική κοινότητα μιλάει για επανάσταση. Πόσα χρόνια εργάζεστε για το τηλεσκόπιο, τι προηγήθηκε μέχρι να φτάσουμε εδώ;

19.5 χρόνια σκληρής δουλειάς χωρίς να ξέρουμε ακριβώς αν θα αγγίξει τις προσδοκίες μας. Τελικά τις ξεπέρασε. Δεν είχαμε ποτέ τέτοιο τηλεσκόπιο στο παρελθόν. Είναι η μετεξέλιξη του τηλεσκοπίου Χάμπερ, κάνει πράγματα που δεν έκανε κανένα. Με το Χάμπερ βλεπαμε πράγματα που δεν φαίνονται με γυμνό μάτι. Τώρα όμως φτάσαμε να επιβεβαιώνουμε τη θεωρία του Αϊνστάιν που έλεγε ότι το φως διαθλάται λόγω των μαγνητικών πεδίων και μπορούμε να δούμε πίσω από τα άστρα πίσω από τους πλανήτες. Μπορούμε να δούμε πιο μακριά, το μήκος των κυμάτων.Ο καθρέφτης είναι 7 φορές μεγαλύτερος από οποιονδήποτε είχαμε ποτέ. Είναι 100 φορές πιο ευαίσθητος και βλέπουμε μια επιφάνεια με τη βοήθεια 17 διαφορετικών σημείων.

Έναν χρόνο μετά έχετε ήδη σημειώσει σπουδαίες καταγραφές. Οι πληροφορίες αυτές δίνουν κάποιες απαντήσεις σχετικά με εντελώς άγνωστες πτυχές της ιστορίας του σύμπαντος;

Οχι ακόμα. Τους πρώτους 6 μήνες κάναμε τεστ. Είχαμε εικόνες δοκιμαστικές μέχρι τον Ιούνιο. Και μετά από αυτό πήραμε τις πρώτες επιστημονικές εικόνες. Αυτές που επιλέξαμε να δώσουμε στη δημοσιότητα τις είδατε πρόσφατα. Η ομάδα μου, παίρνει τις εικόνες, κάνει την ανάλυση και επιλέγουμε ποιες θα κοινοποιήσουμε. Αυτή τη στιγμή που μιλάμε εργάζονται ασταμάτητα στην ανάλυση εικόνων οι επιστήμονές μας. Είμαι σίγουρος ότι τους επόμενους μήνες θα έχουμε κι άλλα εντυπωσιακά αποτελέσματα να μοιραστούμε. Εξάλλου το τηλεσκόπιο φτιάχτηκε για να μας τροφοδοτεί 5 χρόνια και ανακαλύψαμε ότι θα μας τροφοδοτεί 25!

Άρα έχετε αρκετές εικόνες που δεν τις έχουμε δει. Πως αποφασίζετε ποιες εικόνες δημοσιοποιείτε και πότε; Υπάρχουν σημαντικές ανακαλύψεις που δεν τις δημοσιοποιείτε;

Όταν καταλήξουμε μετά από ενδελεχή έρευνα σε κάποια αποτελέσματα κάνουμε δημοσιεύσεις. Όχι, δεν υπάρχει κάτι κρυφό και με ρωτάνε πολλοί για μυστικές πληροφορίες. Οτιδήποτε βρίσκουμε το δημοσιοποιούμε και ο καθένας στον κόσμο μπορεί να έχει πρόσβαση.

Μπορείτε να μας περιγράψετε τι συνέβη όταν συνειδητοποιήσατε την ανακάλυψη του γαλαξία που χρονολογείται στις απαρχές του σύμπαντος;

Εργαζόμαστε πάντα σε τέσσερα επιστημονικά επίπεδα. Το ένα είναι να κοιτάμε μακριά στις απαρχές του σύμπαντος, μετά στην εξέλιξη των γαλαξιών, πως έρχονται κοντά πως απομακρύνονται και την ατμόσφαιρα των πλανητών.

Όταν βρήκαμε τον αρχαιότερο γαλαξία, όταν ήρθαν αυτές οι φωτογραφίες μπροστά μας, ήμασταν συγκλονισμένοι. Όχι μόνο γιατί ήταν όμορφες, αλλά γιατί έδειξαν επίσης οτι το τηλεσκόπιο ήταν καλύτερο από αυτό που φανταστήκαμε. Πολλοί έκλαψαν γιατί είχαμε 20 χρόνια δουλειάς πίσω. Ήταν μαγική στιγμή. Έκλαψα κι εγώ, γιατί αυτό είχαμε υποσχεθεί ότι θα κάνουμε και το καταφέραμε. Ξέρετε, για όλους εμάς θα είναι πολύ δύσκολο να περάσουμε στο επόμενο πρότζεκτ μετά από αυτό που ζούμε.

Τι σημαίνει για εσάς αυτή η ανακάλυψη;

Ότι εδώ ξεκινάει μια νέα περιπέτεια για να δούμε τι σημαίνει πραγματικά αυτή η ανακάλυψη. Το ότι βρήκαμε τον γαλαξία είναι το ένα. Τώρα ψάχνουμε τι συμβαίνει εκεί. Ποια είναι η ατμόσφαιρά του πως μοιάζει... τι είδους πραγματικότητα υπάρχει εκεί.

Μπορεί το τηλεσκόπιο να απαντήσει στο ερώτημα αν υπάρχει ζωή εκεί έξω;

Δεν μπορεί να μας το πει. Μπορεί όμως να μας δώσει σχετικές πληροφορίες, που θα μας φέρουν αργότερα κοντά στην απάντηση ή που θα υποστηρίξουν αν θέλετε μια άποψη. Μελετώντας την ατμόσφαιρα του κάθε πλανήτη αναλυτικά θα μας πει τις συνθήκες που επικρατούν εκεί. Αν υπάρχει νερό ποιες θερμοκρασίες επικρατούν και μέχρι που φτάνουν κλπ. Από αυτές μπορούμε να βγάλουμε κάποια συμπεράσματα. Όμως η έρευνα γενικά δεν είναι κοντά στο να απαντήσει στο ερώτημα αν υπάρχει ζωή εκεί έξω γιατί δεν έχουμε ακόμα τόσο ακριβή θέαση, ούτε καν στους πλανήτες που έχουμε μελετήσει.

Για παράδειγμα, αν ένας πλανήτης μπει μπροστά από ένα αστέρι μειώνει το φως του αυτό μπορούμε να το μετρήσουμε και να υπολογίσουμε το μέγεθος του πλανήτη. Το ίδιο συμβαίνει και με την ατμόσφαιρα που μετράμε σε κάθε πλανήτη. Όμως είμαστε πολύ μακριά από το να δούμε από κοντά τί ζωή παράγει αυτή η ατμόσφαιρα.

Η προσωπική σας γνώμη ποια είναι;

Το σύμπαν έχει δισεκατομμύρια γαλαξίες κι ο καθένας τους έχει δισεκατομμύρια αστέρια. Ο δικός μας μόνο έχει 200 δισεκατομμυρια αστέρια και τα περισσότερα έχουν πλανήτες γύρω τους. Σε κάποια από αυτά, μπορεί να υπάρχει ζωή.

Πως έχει επηρεάσει κατά τη γνώμη σας τον κόσμο αυτή η ανακάλυψη;

Ο κόσμος καταλαβαίνει ότι αυτή ήταν από τις μεγάλες ανακαλύψεις των τελευταίων χρόνων. Το project μας πάει σε άλλο επίπεδο στην έρευνα. Αυτές οι εικόνες έκαναν τον γύρο του κόσμου και μακάρι να βοηθήσουν τον κόσμο να σκεφτεί διαφορετικά, να φιλοσοφήσει τη ζωή του εδώ.

Οι έρευνες της ΝΑΣΑ έχουν δώσει σπουδαίες πληροφορίες σε σχέση με την κλιματική αλλαγή. Τις αξιοποιούν οι πολιτικές ηγεσίες;

Οι έρευνες μας έχουν συμβάλλει ώστε να δοθούν άπειρες πληροφορίες για την κλιματική αλλαγή στους πολιτικούς. Δεν μπορούν να πουν πλέον ότι δεν ξέρουν. Δυστυχώς όμως τις αγνοούν. Όταν ο Αλ Γκορ έγραψε βιβλίο για την κλιματική αλλαγή είχε συμπεριλάβει έρευνες από τη ΝΑΣΑ. Τότε δεν ήταν δημοφιλές το θέμα. Σημερα είναι. Ξέρουν λοιπόν, αλλά αγνοούν και τις έρευνες και τα στοιχεία.

Ξεκινήσατε νέος να κάνετε τον γύρο του κόσμου, πως καταλήξατε στη ΝΑΣΑ;

Επέστρεψα κι έπρεπε να βρω μια δουλειά. Σκέφτηκα, ότι αφού γύρισα τον κόσμο είμαι έτοιμος να πάω στον Άρη. Επέμεινα να κάνω αιτήσεις για αστροναύτης αλλά ήταν μεγάλος ο ανταγωνισμός. Ήθελα πολύ να πάω στον Άρη. Έχω δουλέψει όμως πολύ με αστροναύτες και τελικά εργάζομαι έως σήμερα στην εξερεύνηση του διαστήματος.

Τι μάθατε ταξιδεύοντας;

Έμαθα πολλά για τους ανθρώπους. Πόσο ίδιοι είμαστε παρά τις διαφορετικές κουλτούρες. Μιλάμε συχνά για κουλτούρες που δεν μας αρέσουν αλλά είναι άνθρωποι σαν κι εμάς όλοι. Δεν μας χωρίζουν πολλά πράγματα. Ακόμα ξέρετε, είναι κίνητρο για εμένα στα πρότζεκτ που επιλέγω, τα ταξίδια.

Παράλληλα όμως είστε και ακτιβιστής. Εργαστήκατε εθελοντικά με κακοποιημένα παιδιά και σε οργάνωση για την εξάλειψη της πείνας.

Παράλληλα με την αγάπη μου για εξερεύνηση, υπάρχει η αγάπη μου να συμβάλλω να γίνει αυτός ο κόσμος καλύτερος για όλους. Στο πλαίσιο αυτό εργάστηκα εθελοντικά για τα κακοποιημένα παιδιά σε οργάνωση. Υπήρχε μεγάλη ανάγκη για βοήθεια κυρίως στο νομικό κομμάτι. Ξέρετε γίνονται δίκες που δεν τις παρακολουθούν. Δίκες με θύματα παιδιά είτε κακοποιημένα είτε εγκαταλειμμένα. Η οργάνωση ξεκίνησε γιατί δεν είχαμε πληροφορίες με το τι συμβαίνει στις δίκες και που καταλήγουν αυτά τα παιδιά. Αναλάβαμε την οργάνωση οι εθελοντές γιατί οι σχετικές οργανώσεις του κράτους είναι υποστελεχωμένες.

Δεν είναι αντιφατικό το να δίνουμε τεράστια ποσά για να ανακαλύψουμε αν υπάρχει ζωή έξω από τη γη και την ίδια ώρα να υποφέρουν από την πείνα τόσοι άνθρωποι στη γη; Για να μη μιλήσουμε για τα υπέρογκα ποσά των πολεμικών εξοπλισμών. Γιατί δεν υπάρχει ισορροπία;

Καλή ερώτηση και η ισορροπία είναι καλή λέξη γι’αυτό που συζητάμε. Δεν χρειάζεται να σταματήσουμε την έρευνα, γιατί υπάρχουν αρκετά χρήματα για να γίνουν έρευνες και να ταϊστούν όλοι. Είναι πολιτικό το θέμα. Πολλές οργανώσεις ασχολούνται με το θέμα αυτό. Σε σχέση με τα εξοπλιστικά, υπάρχουν πολλές απόψεις στην κυβέρνηση για το πως πρέπει και που να διανεμηθεί το δημόσιο χρήμα. Δεν ανησυχούν όλοι για την κλιματική αλλαγή, δυστυχώς θέλουν να ξοδεύουν τα λεφτά για στρατιωτικό εξοπλισμό. Θα σας πω κάτι που μπορεί να σας είναι άγνωστο. Εδώ και για το Χάλογουιν, ξοδευουμε 1 δις τον χρόνο. Για ποια ισορροπία μιλάμε;

Πως επηρέασε η δουλειά σας τη ζωή σας και τι θυμάστε περισσότερο από αυτά που σας είπαν οι αστροναύτες επιστρέφοντας;

Η εξερεύνηση του σύμπαντος μου άνοιξε τους ορίζοντες με έκανε να νιώθω χρήσιμος. δεν πήγα στον Άρη αλλά ταξίδεψα με άλλους τρόπους. Με καθόρισε μια φράση που ακούω συνέχεια από αστροναύτες. Λένε ότι από εκεί ψηλά βλέπουν έναν όμορφο πλανήτη, χωρίς σύνορα (βουρκώνει).