[Σκέψεις με αφορμή την ανακοίνωση του δημιουργού και Διευθύνοντος Συμβούλου του Facebook, Mark Elliot Zuckerberg για τη δυνατότητα εικονικής τηλεμεταφοράς ανθρώπων μέσω fb, μέχρι το 2030 της οπόιας θα προηγηθεί η μετατροπή του fb μέχρι το 2025 από ένα social media δίκτυο σε ένα “metaverse”, όπου οι άνθρωποι θα παίζουν, θα εργάζονται και θα επικοινωνούν σε ένα εικονικό περιβάλλον χρησιμοποιώντας VR headsets. δηλ. ένα “ενσωματωμένο internet όπου αντί να βλέπουμε περιεχόμενο θα είμαστε μέσα σε αυτό”]
Σε εντατικές διεργασίες βρίσκονται το τελευταίο διάστημα οι ελληνικές εταιρείες πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών με τα στελέχη τους να επεξεργάζονται σχέδια διεκδίκησης των πρώτων έργων από το Ταμείο Ανάκαμψης που θα προκηρυχθούν το προσεχές διάστημα.
Ο «υψηλός λογαριασμός» των ψηφιακών έργων που θα υλοποιηθούν προσεχώς μάλιστα, έχει οδηγήσει σε ζυμώσεις τον εγχώριο κλάδο της πληροφορικής, με εξαγορές, συγχωνεύσεις και συνέργειες να απασχολούν την επικαιρότητα. Για παράδειγμα, εν μέσω θέρους - μόλις την προηγούμενη εβδομάδα, ανακοινώθηκε η εξαγορά του 60% της Intelli Solutions από την Uni Systems του ομίλου της Quest, έναντι 3,5 εκατ. ευρώ. Η εν λόγω εξαγορά ήρθε να προστεθεί σε μια σειρά κινήσεων που πραγματοποιήθηκαν όλο τον προηγούμενο χρόνο στην ελληνική αγορά ICT.
Το Ταμείο Ανάκαμψης σε συνδυασμό με το νέο ΕΣΠΑ αλλά και τα λοιπά συγχρηματοδοτούμενα από την Ευρώπη ψηφιακά έργα συγκεντρώνουν τα βλέμματα ακόμα και εταιρειών που μέχρι πρότινος απείχαν από αυτά. Τρανό παράδειγμα οι δύο τηλεπικοινωνιακοί πάροχοι της χώρας που φέτος άρχισαν να στελεχώνουν αντίστοιχα τμήματα. Την εβδομάδα που μας πέρασε στο δυναμικό της Nova προστέθηκε ο Γιάννης Λουσίδης, αναλαμβάνοντας επικεφαλής του τμήματος Δημοσίων έργων και έργων Πληροφορικής. Την πρόθεση της εταιρείας να διεκδικήσει μέρος των έργων που θα προκηρυχθούν το επόμενο διάστημα είχαν εκφράσει ευθέως τα στελέχη της σε πρόσφατη συνέντευξη Τύπου μετά και την εξαγορά της από τον όμιλο της United. Αντίστοιχες κινήσεις έκανε νωρίτερα μέσα στο έτος και η Wind. Για το λόγο αυτό μάλιστα η εταιρεία ενσωμάτωσε στο εργατικό της δυναμικό τον μέχρι πρότινος ICT Senior Sales Segment Leader του Ομίλου ΟTΕ, Αλέξανδρο Μπρέγιαννη, με στόχο να δημιουργήσει μονάδα υλοποίησης έργων πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών.
Τα έργα που έρχονται
Οι συμμαχίες που θα δημιουργηθούν θα διεκδικήσουν μερίδιο από την πίτα των έργων ψηφιακού μετασχηματισμού, ο προϋπολογισμός των οποίων μαζί με τα περιφερειακά φτάνει τα 7 δισ. ευρώ.
Στη σειρά των έργων που αναμένεται να προκηρυχθούν το επόμενο διάστημα συγκαταλέγεται η ψηφιοποίηση του Αρχείου Υποθηκοφυλακείων για το Εθνικό Κτηματολόγιο. Το έργο αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα, από άποψη προϋπολογισμού - 242,4 εκατ. ευρώ, που έχουν πάρει την έγκριση των αρμόδιων αρχών και αφορά στην ψηφιοποίηση των 600 εκατομμυρίων σελίδων των αρχείων των 390 υποθηκοφυλακείων της χώρας.
Στόχος του είναι μέσω του πληροφοριακού συστήματος που θα δημιουργηθεί τα αρχεία να καταστούν προσβάσιμα σε όλους τους ενδιαφερόμενους και σε άλλα συναφή πληροφοριακά συστήματα. Λόγω του όγκου του αντικειμένου του έργου, η αρχική πρόβλεψη είναι πως αυτό θα προχωρήσει με τη διαδικασία της Συμφωνίας – Πλαίσιο και θα έχει τουλάχιστον τέσσερις αναδόχους οι οποίοι θα υλοποιήσουν ξεχωριστά τμήματα του έργου.
Στην ομάδα των πρώτων ψηφιακών έργων του Ταμείου Ανάκαμψης που θα μπουν σε τροχιά εντάσσεται και το έργο δικτυακή αναβάθμιση με οπτικές ίνες για το δίκτυο GRNET και τα συνδεδεμένα δίκτυα, δηλαδή για το σύνολο των Ακαδημαϊκών και Ερευνητικών φορέων της χώρας, το πανελλήνιο σχολικό δίκτυο, κι έναν σημαντικό αριθμό δημόσιων νοσοκομείων και λοιπών φορέων έρευνας και εκπαίδευσης. Ο προϋπολογισμός του έργου ανέρχεται σε 30,5 εκατ. ευρώ.
Προς αναβάθμιση οδεύει με την αρωγή του Ταμείου Ανάκαμψης και η παροχή ανοιχτών δεδομένων, της πλατφόρμας data.gov.gr καθώς και των σχετικών υπηρεσιών σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα. Πρόκειται για ένα έργο με προϋπολογισμό 5,5 εκατ. ευρώ και φορέα υλοποίησης το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης, το οποίο θα διευρύνει την γκάμα των ανοιχτών δεδομένων προς τους πολίτες με όλα τα οφέλη που η επέκταση αυτή συνεπάγεται.
Τα πέντε έργα 300 εκατ. ευρώ της ΚτΠ
Ακόμα πέντε εγκεκριμένα έργα του σχεδίου «Ελλάδα 2.0.», συνολικού προϋπολογισμού 300 εκατ. ευρώ περίπου, αναμένεται να προκηρυχθούν από την Κοινωνίας της Πληροφορίας ΑΕ (ΚτΠ) το προσεχές διάστημα. Το πρώτο εξ αυτών με προϋπολογισμό 51,522 εκατ. ευρώ (συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ και δικαιωμάτων προαίρεσης) εκ των οποίων τα 36,1 εκατ. θα έρθουν από το Ταμείο Ανάκαμψης αφορά στη «Μεταρρύθμιση του Δημοσιονομικού́ Συστήματος στην Κεντρική́ Διοίκηση και τη λοιπή́ Γενική́ Κυβέρνηση, το λεγόμενο Gov-ERP. Το εν λόγω e-εργαλείο συνολικής Δημοσιονομικής Διαχείρισης του κράτους βρίσκεται ήδη προς υλοποίηση μετά από διεθνή ανοιχτό διαγωνισμό που δημοσίευσαν από κοινού το υπουργείο Οικονομικών και το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης τον Ιούνιο.
Το έργο αναμένεται να εισάγει σημαντικές καινοτομίες στον τομέα της Δημοσιονομικής Διαχείρισης ώστε να βελτιώσει την αποτελεσματικότητά του. Επί της ουσίας δηλαδή, θα αναπτυχθεί και θα υποστηριχτεί ένα πληροφοριακό σύστημα επιχειρησιακού σχεδιασμού (Enterprise Resource Planning, ERP) για την Γενική Κυβέρνηση και την δημόσια διοίκηση.
Να θυμίσουμε ότι για το Gov-ERP εξετάζεται ήδη η προσφορά από της Uni Systems, του ομίλου της Quest η οποία έχει κατατεθεί στην ΚτΠ. Αφότου δε επιλεγεί ο ανάδοχος, το έργο υπολογίζεται να ολοκληρωθεί σε 48 μήνες.
Σε φάση υλοποίησης βρίσκεται επίσης από την ΚτΠ και ένα ακόμα έργο, το πρόγραμμα «Ψηφιακή Μέριμνα» προϋπολογισμού 129,2 εκατ. ευρώ. Να θυμίσουμε ότι οι δικαιούχοι του συγκεκριμένου προγράμματος είναι οι οικογένειες με ισοδύναμο οικογενειακό εισόδημα έως 6.000 ευρώ, οι οποίες λαμβάνουν επιταγή (voucher) 200 ευρώ για κάθε εξαρτώμενο τέκνο ηλικίας από 4 έως 24 ετών, το οποίο φοιτά σε μία από τις επιλέξιμες εκπαιδευτικές δομές στην Ελλάδα. Με το voucher αυτό οι δικαιούχοι μπορούν να προχωρήσουν στην αγορά τεχνολογικού εξοπλισμού tablet, laptop, desktop για να καλύψουν τις ανάγκες τηλεκπαίδευσης που δημιούργησε η πανδημία.
Το τρίτο έργο το οποίο αναμένεται να προκηρυχθεί εντός του τρέχοντος έτους είναι η επέκταση και υποστήριξη του Εθνικού Δικτύου Τηλεπικοινωνιών – Σύζευξις ΙΙ (τηλεπικοινωνιακές υπηρεσίες στο δημόσιο τομέα) προϋπολογισμού 32,1 εκατ. ευρώ. Το εμβληματικό Σύζευξις ΙΙ, συνολικού προϋπολογισμού 620 εκατ. ευρώ βρίσκεται ήδη σε φάση υλοποίησης με διάφορες συμφωνίες-πλαίσιο να έχουν ήδη υπογραφεί με εταιρείες που έχουν επιλεγεί. Στόχος του είναι να δημιουργήσει το «τηλεπικοινωνιακό δίκτυο» για το σύνολο του Ελληνικού Δημοσίου, ώστε να παρέχονται αναβαθμισμένες υπηρεσίες ηλεκτρονικών επικοινωνιών, όπως τηλεφωνίας, ίντερνετ, video, κλπ σε μειωμένο κόστος. Εξού και περιλαμβάνει την προμήθεια όλων των απαραίτητων υποδομών καθώς και όλων των απαραίτητων τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών για ένα ενδεικτικό πλήθος περίπου 34.000 κτηρίων του δημοσίου, καλύπτοντας ένα πολύ μεγάλο ποσοστό των τηλεπικοινωνιακών αναγκών του δημόσιου τομέα για διάστημα τουλάχιστον 3 ετών.
Το τέταρτο έργο αφορά την ενιαία Ψηφιακή Υποδομή για την Εξυπηρέτηση Πολιτών και Επιχειρήσεων και στοχεύει στη δημιουργία των τεχνολογικών και πληροφοριακών μηχανισμών που θα επιτρέψουν την επέκταση της ψηφιακής εξυπηρέτησης και των συναλλαγών μεταξύ Δημοσίου. Πρόκειται για ένα έργο προϋπολογισμού 69,4 εκατ. ευρώ, το οποίο αναμένεται να προκηρυχθεί στις αρχές του Φθινοπώρου.
Τέλος το πέμπτο έργο που φέρει τον τίτλο Web Services για την διαλειτουργικότητα μεταξύ των πληροφοριακών συστημάτων της Δημόσιας Διοίκησης προϋπολογισμού 27,9 εκατ. ευρώ αφορά στην παροχή ενός πακέτου υπηρεσιών G2G Web services μέσω του οποίου θα διευκολύνεται η συναλλαγή μεταξύ φορέων του κράτους G2G, μεταξύ κράτους -πολιτών G2C αλλά και κράτους –επιχειρήσεων (G2B).
Tα χειρότερα είναι μπροστά μας όσον αφορά στην κρίση έλλειψης τσιπ, είπε ο διευθύνων σύμβουλος της Intel, Πατ Γκέλσινγκερ.
Όπως προέβλεψε, μιλώντας στο BBC, η έλλειψη θα χειροτερέψει στο δεύτερο ήμισυ του έτους αυτού, και θα περάσουν 1-2 χρόνια πριν τα πράγματα επιστρέψουν σε φυσιολογικά επίπεδα.
Το πρόβλημα αυτό, που δημιουργήθηκε λόγω της μεγάλης ζήτησης για συσκευές, της πανδημίας και των κακών σχέσεων μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας, δημιούργησε ένα πολύ μεγάλο χάσμα, όπως πρόσθεσε, υπογραμμίζοντας πως είναι ανάγκη να εξομαλυνθούν οι σχέσεις με την Κίνα.
Παράλληλα, σημείωσε πως είναι κρίσιμο να κατασκευαστούν νέα εργοστάσια, μα θα χρειαστεί χρόνος. Όπως τόνισε, η Intel θα ανακοινώσει νέα εργοστάσια ημιαγωγών σε ΗΠΑ και Ευρώπη ως το τέλος του έτους, μα «θα περάσουν 1-2 χρόνια μέχρι να επιστρέψουμε σε κάποια λογική ισορροπία ζήτησης- προσφοράς».
Το πρόβλημα αυτό λαμβάνει χώρα με φόντο τις πολύ κακές σχέσεις μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας, και «όλη η βιομηχανία παρασύρεται από αυτή την αντιπαράθεση».
Το 25% των εσόδων της Intel συνδέονται με την Κίνα, για την οποία ο Γκέλσινγκερ λέει πως έχει μια «ακόρεστη δίψα για τεχνολογία που τη βοηθά να ψηφιοποιήσει την οικονομία της».
Όπως είπε, ελπίζει πως η Intel θα μπορούσε να ασκήσει όση επιρροή μπορεί για να επανέλθουν οι καλές σχέσεις μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας. «Πρέπει να συνεχίσουμε να συνεργαζόμαστε με την Κίνα. Αν δεν το κάνουμε, θα αναγκαστούν να φτιάξουν εγχώριες εναλλακτικές».
Επίσης, όπως είπε, υπάρχει η πρόθεση για αποκατάσταση σχέσεων και με άλλες πλευρές: «Λέμε επίσης στην κυβέρνηση Μπάιντεν τι καλή ευκαιρία θα ήταν για εμάς στην Ευρώπη να αποκαταστήσουμε κάποιες από τις σχέσεις που μπορεί να επλήγησαν κατά την προηγούμενη κυβέρνηση».
Σημειώνεται επίσης πως η Intel ανακοίνωσε πρόσφατα τον οδικό της χάρτη ως το 2025, καθώς κινείται προς την κατεύθυνση μικρότερων και ισχυρότερων τσιπ. Η εταιρεία σκοπεύει να σταματήσει να κατονομάζει την τεχνολογία τσιπ της χρησιμοποιώντας νανόμετρα: Τα παρόντα τσιπ της χαρακτηρίζονται ως 10 νανομέτρων, και η επόμενη γενιά θα είναι των 7. Ωστόσο στο μέλλον τα 7 nm θα κατονομαστούν Intel 4, με σχέδια για το λανσάρισμα των Intel 20A (5nm) ως το 2024. ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ
Το κατάστημα εφαρμογών Google Play αλλάζει την πολιτική του για το «ανάρμοστο περιεχόμενο» σε μια προσπάθεια να βάλει φρένο στο φαινόμενο του των sugar-dadies: ανδρών μεγάλης ηλικίας που αναζητούν κοπέλες για «ερωτικές σχέσεις επ’ αμοιβή». Τα app που διευκολύνουν τέτοιες γνωριμίες θα απαγορευτούν από 1η Σεπτεμβρίου, ανακοίνωσε η Google. Οι σχέσεις sugar-daddy δεν περιλαμβάνουν πάντα σεξ, κάποιοι όμως θεωρούν ότι η σχετικά νέα αυτή τάση, όπου οι γυναίκες αποζημιώνονται με χρήματα ή δώρα, δεν απέχει πολύ από την πορνεία. Στο Google Play Store έχουν εντοπιστεί από δημοσιογράφους εφαρμογές που ρητά ή έμμεσα μεσολαβούν σε τέτοιες γνωριμίες –ορισμένα app έχουν εκατοντάδες χιλιάδες χρήστες.
Σύμφωνα με το Verge, η αλλαγή πολιτικής της Google ίσως συνδέεται με νομοθετικές παρεμβάσεις που προωθούνται στις ΗΠΑ προκειμένου να καταστούν οι διαδικτυακές πλατφόρμες νομικά υπεύθυνες για υλικό που διευκολύνει την πορνεία.
Για να ελέγχονται τα app, οι εταιρείες λογισμικού που πωλούν εφαρμογές μέσω του Play Store θα πρέπει να υποβάλλουν πληροφορίες για τα προσωπικά ή ευαίσθητα δεδομένα χρηστών που συλλέγουν και ανταλλάσσονται με άλλες εταιρείες.
Η Check Point δημοσιεύει την έκθεση ασφαλείας 2021 Mid-year Security Report, επισημαίνοντας τις τελευταίες τάσεις των επιθέσεων στον κυβερνοχώρο κατά το πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους. Οι παγκόσμιες επιθέσεις στον κυβερνοχώρο αυξήθηκαν κατά 29%, καθώς οι χάκερς συνεχίζουν να εκμεταλλεύονται την πανδημία COVID-19 και τη στροφή στην απομακρυσμένη εργασία. Οι επιθέσεις Ransomware αυξήθηκαν κατά 93% τους τελευταίους 6 μήνες, τροφοδοτούμενες από την καινοτομία στην τεχνική επίθεσης που ονομάζεται Triple Extortion.
– EMEA: οι οργανισμοί παρουσίασαν αύξηση 36% στις κυβερνοεπιθέσεις από την αρχή του έτους, με 777 εβδομαδιαίες επιθέσεις ανά οργανισμό
– ΗΠΑ: 17% αύξηση των κυβερνοεπιθέσεων από την αρχή του έτους, με 443 εβδομαδιαίες επιθέσεις ανά οργανισμό
– APAC: 13% αύξηση των κυβερνοεπιθέσεων σε οργανισμούς από την αρχή του έτους, με 1338 εβδομαδιαίες επιθέσεις ανά οργανισμό
Η Check Point δημοσίευσε το Mid-year Security Report 2021. Η έκθεση παρέχει μια λεπτομερή επισκόπηση του τοπίου των κυβερνοαπειλών και παρουσιάζει τις τελευταίες τάσεις κυβερνοεπιθέσεων που παρατηρήθηκαν κατά το πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους.
Κύριες τάσεις
– Η άνοδος των επιθέσεων ransomware και του “τριπλού εκβιασμού”: Εκτός από την κλοπή ευαίσθητων δεδομένων από οργανισμούς και την απειλή ότι θα τα δημοσιοποιήσουν, εκτός αν γίνει πληρωμή, οι επιτιθέμενοι στοχεύουν πλέον στους πελάτες ή/και τους επιχειρηματικούς εταίρους των οργανισμών και απαιτούν λύτρα και από αυτούς. Η καινοτομία της επίθεσης έχει ονομαστεί “τριπλός εκβιασμός” από την Check Point.
– Οι επιθέσεις τύπου supply chain ενισχύονται: Η γνωστή επίθεση μέσω της SolarWinds ξεχωρίζει το 2021 λόγω της κλίμακας και της επιρροής της, αλλά έχουν σημειωθεί και άλλες μαζικές εξελιγμένες επιθέσεις αυτού του τύπου, όπως η Codecov τον Απρίλιο και πιο πρόσφατα η Kaseya.
– Εντείνεται η κούρσα για τον διάδοχο της Emotet: Μετά την κατάρριψη του botnet τον Ιανουάριο, άλλα κακόβουλα προγράμματα κερδίζουν γρήγορα τη δημοτικότητά τους, συγκεκριμένα: Trickbot, Dridex, Qbot και IcedID.
Προβλέψεις για το δεύτερο εξάμηνο του 2021
– Ο πόλεμος κατά του Ransomware θα ενταθεί -Οι επιθέσεις Ransomware θα συνεχίσουν να πολλαπλασιάζονται παρά τις αυξημένες επενδύσεις από τις κυβερνήσεις και τις αρχές επιβολής του νόμου, ιδίως καθώς η κυβέρνηση Μπάιντεν θέτει το θέμα ως προτεραιότητα.
– Το “man-in-the-middle” πλέον σημαίνει ότι ο χάκερ έχει πάρει πρόσβαση στο δίκτυο – Τα τελευταία δύο χρόνια, έχουμε δει μια επιτάχυνση στη χρήση εργαλείων διείσδυσης, όπως το Cobalt Strike και το Bloodhound. Αυτά τα εργαλεία δεν αποτελούν απλώς μια πραγματική πρόκληση από άποψη ανίχνευσης, αλλά παρέχουν επίσης στους επιτιθέμενους πρόσβαση στα παραβιασμένα δίκτυα, επιτρέποντάς τους να σαρώνουν κατά βούληση και να προσαρμόζουν επιθέσεις εν κινήσει.
– Παράπλευρες απώλειες – Η τάση τριπλού εκβιασμού στο ransomware περιλαμβάνει πλέον όχι μόνο τον αρχικό οργανισμό-στόχο, αλλά και τους πελάτες, τους συνεργάτες και τους προμηθευτές του θύματος. Αυτό πολλαπλασιάζει τα πραγματικά θύματα κάθε επίθεσης και απαιτεί ειδική στρατηγική ασφαλείας.
Συμβουλές ασφάλειας και πρόληψης
– Εγκαθιστάτε τακτικά ενημερώσεις και επιδιορθώσεις. Οι ενημερώσεις και τα διορθωτικά patches πρέπει να εγκαθίστανται αμέσως και να έχουν αυτόματη ρύθμιση.
– Υιοθετήστε μια στρατηγική και μια προσέγγιση με γνώμονα την πρόληψη. Μόλις μια επίθεση διεισδύσει με οποιονδήποτε τρόπο σε μια συσκευή ή σε ένα εταιρικό δίκτυο, είναι πολύ αργά. Επομένως, είναι απαραίτητο να χρησιμοποιείτε προηγμένες λύσεις πρόληψης απειλών που σταματούν ακόμη και τις πιο προηγμένες επιθέσεις, καθώς και να αποτρέπουν τις απειλές μηδενικής ημέρας και τις άγνωστες απειλές.
– Εγκαταστήστε το anti-ransomware. Η προστασία κατά του ransomware παρακολουθεί κάθε ασυνήθιστη δραστηριότητα, όπως το άνοιγμα και η κρυπτογράφηση μεγάλου αριθμού αρχείων, και αν εντοπιστεί οποιαδήποτε ύποπτη συμπεριφορά, μπορεί να αντιδράσει άμεσα και να αποτρέψει μαζικές ζημιές. Οι επιθέσεις ransomware δεν ξεκινούν με ransomware. Να είστε ενήμεροι για άλλους κακόβουλους κώδικες, όπως το Trickbot ή το Dridex, που διεισδύουν σε οργανισμούς και δημιουργούν τις προϋποθέσεις για μια επακόλουθη επίθεση ransomware.
– Η εκπαίδευση αποτελεί ουσιαστικό μέρος της προστασίας. Πολλές επιθέσεις στον κυβερνοχώρο ξεκινούν με ένα στοχευμένο μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου που δεν περιέχει κακόβουλο λογισμικό, αλλά χρησιμοποιεί κοινωνική μηχανική για να προσπαθήσει να παρασύρει τον χρήστη να κάνει κλικ σε έναν επικίνδυνο σύνδεσμο. Η εκπαίδευση των χρηστών είναι επομένως ένα από τα σημαντικότερα μέρη της προστασίας.
– Συνεργασία. Στον αγώνα κατά του εγκλήματος στον κυβερνοχώρο, η συνεργασία είναι το κλειδί. Επικοινωνήστε με τις αρχές επιβολής του νόμου και τις εθνικές αρχές κυβερνοχώρου- μη διστάσετε να επικοινωνήσετε με την ειδική ομάδα αντιμετώπισης περιστατικών μιας εταιρείας κυβερνοασφάλειας. Ενημερώστε τους υπαλλήλους για το περιστατικό, συμπεριλαμβανομένων οδηγιών σχετικά με το πώς να ενεργήσουν σε περίπτωση ύποπτης συμπεριφοράς.
Δήλωση της Maya Horrowitz, VP Research στην Check Point Software
“Κατά το πρώτο εξάμηνο του 2021, οι εγκληματίες του κυβερνοχώρου συνέχισαν να προσαρμόζουν τις πρακτικές τους προκειμένου να εκμεταλλευτούν τη στροφή προς την υβριδική εργασία, στοχεύοντας όχι μόνο την επιτιθέμενη εταιρία αλλά και τους συνεργάτες αυτής , προκειμένου να επιτύχουν τη μέγιστη δυνατή αναστάτωση. Φέτος οι επιθέσεις στον κυβερνοχώρο συνέχισαν να σπάνε ρεκόρ και μάλιστα παρατηρήσαμε τεράστια αύξηση στον αριθμό των επιθέσεων ransomware, με περιστατικά υψηλού προφίλ, όπως η Solarwinds, η Colonial Pipeline, η JBS ή η Kayesa. Με το βλέμμα στο μέλλον, οι οργανισμοί θα πρέπει να έχουν επίγνωση των κινδύνων και να διασφαλίζουν ότι διαθέτουν τις κατάλληλες λύσεις για να αποτρέψουν, χωρίς να διαταράξουν την κανονική ροή της επιχείρησης, την πλειονότητα των επιθέσεων, συμπεριλαμβανομένων των πιο προηγμένων”.
Aύξηση του αριθμού των εργαζομένων στον κλάδο της τεχνολογίας έφερε η πανδημική κρίση και η επιτάχυνση της ψηφιοποίησης, που αυτή προκάλεσε. Εν μέσω πανδημίας, το 2020 πραγματοποιήθηκαν ανά την Ευρώπη εκτεταμένες προσλήψεις εργαζομένων στον χώρο των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνίας (ICT).
Ο αριθμός των απασχολούμενων στον κλάδο αυξήθηκε το 2020 κατά 7,5% σε σχέση με έναν χρόνο νωρίτερα. Την ίδια χρονιά, οι εργαζόμενοι στις ΤΠΕ στην Ευρώπη ανερχόταν σε περίπου 8 εκατ., αντιπροσωπεύοντας το 4,3% του συνολικού εργατικού δυναμικού της ΕΕ, έναντι 3,9% το 2019.
Ένα ενδιαφέρον στοιχείο που δείχνει τη δυναμική που έχει αναπτύξει ο κλάδος της τεχνολογίας από το ξέσπασμα της πανδημίας και μετά είναι ότι το 2020 ο ρυθμός αύξησης του προσωπικού στο ICT ήταν σημαντικά ταχύτερος σε σχέση με τον αντίστοιχο την τελευταία δεκαετία.
Το ποσοστό των απασχολούμενων στον κλάδο ICT αυξάνεται συνεχώς από το 2011. Ωστόσο, μεταξύ 2019 και 2020 το ποσοστό αύξησης ήταν 7,5% σε σύγκριση με τον μέσο ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης 5,2% της τελευταίας δεκαετίας. «Αυτό προφανώς συνδέεται και με την επιτάχυνση του ψηφιακού μετασχηματισμού σε όλο το φάσμα της οικονομίας» αναφέρει η Eurostat στην οποία ανήκουν τα παραπάνω στοιχεία.
Οι επιδόσεις της Ελλάδας
Η Ελλάδα διεκδικεί μια αρνητική «πρωτιά» στη λίστα των ευρωπαϊκών χωρών όσον αφορά το ποσοστό των εργαζομένων στις ΤΠΕ στο σύνολο του εργατικού δυναμικού. Για την ακρίβεια, η Ελλάδα είναι η χώρα της ΕΕ με το μικρότερο ποσοστό απασχολουμένων στο ICT στο σύνολο των εργαζομένων, το οποίο μόλις που φτάνει το 2%.
Το ποσοστό των ειδικών ICT στο σύνολο του εργατικού δυναμικού της χώρας παραμένει διαχρονικά χαμηλό και από τα χαμηλότερα στην Ευρώπη. Συγκεκριμένα, δέκα χρόνια νωρίτερα, το 2011 το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 1,8%. Σε αυτή τη δεκαετία, το καλύτερο που έχει πετύχει η Ελλάδα είναι οι απασχολούμενη στον χώρο της τεχνολογίας να φτάσουν ποσοστιαία στο 2,3% το 2018.
Για το 2020, τη δεύτερη χειρότερη επίδοση μετά την Ελλάδα έχει η Ρουμανία με 2,4% και ακολουθεί η Κύπρος με μόλις 3,1% των εργαζομένων στη χώρα να απασχολείται στον τομέα της τεχνολογίας. Στο άλλο άκρο αυτής της κλίμακας βρίσκεται η Φινλανδία, όπου το ποσοστό των ειδικών ICT είναι 7,6%, αλλά και η Σουηδία με 7,5%.
Σχετικά υψηλά ποσοστά καταγράφουν η Εσθονία, το Λουξεμβούργο, η Ολλανδία, η Ιρλανδία και η Δανία (σε όλες το σχετικό ποσοστό είναι πάνω από 5%).
Δυναμικά οι γυναίκες
Μπορεί η Ελλάδα να βρίσκεται στην τελευταία θέση της ευρωπαϊκής κατάταξης ως προς τον αριθμό των εργαζομένων στις ΤΠΕ, ωστόσο, έχει και μια θετική επίδοση να επιδείξει. Εμφανίζει το δεύτερο μεγαλύτερο ποσοστό απασχόλησης γυναικών στον κλάδο.
Η συντριπτική πλειονότητα των ατόμων που απασχολούνται ως ειδικοί ICT ήταν άνδρες: κάτι λιγότερο από το ένα πέμπτο των εργαζομένων στον τομέα είναι γυναίκες.
Τα υψηλότερα ποσοστά γυναικών που εργάζονται στην τεχνολογία καταγράφονται στη Βουλγαρία (28,2%), στην Ελλάδα (26,5%) και στη Ρουμανία (26,2%). Στον αντίποδα, τα μικρότερα ποσοστά έχουν η Ουγγαρία (12,3%), η Μάλτα ( 11%) και η Τσεχία (10,3%).
Στην ΕΕ συνολικά, οι γυναίκες αντιπροσώπευαν το 18,5% το 2020. Ωστόσο, ο ρυθμός ένταξής τους στον εργασιακό στίβο της τεχνολογίας παρουσιάζει ταχύτερη αύξηση την τελευταία δεκαετία. Ως αποτέλεσμα η «ψαλίδα» ανάμεσα στα δύο φύλα έχει μειωθεί από το 2011 μέχρι το 2020 κατά 3%.
www.powergame.gr
Με την υπογραφή, από την Ιρλανδία, της πολιτικής δήλωσης για την ενίσχυση των ευρωπαϊκών ικανοτήτων στις κβαντικές τεχνολογίες, την κυβερνοασφάλεια και τη βιομηχανική ανταγωνιστικότητα, πλέον όλα τα κράτη μέλη έχουν δεσμευτεί να συνεργαστούν με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος για την οικοδόμηση της ασφαλούς υποδομής κβαντικής επικοινωνίας EuroQCI, η οποία θα καλύπτει ολόκληρη την ΕΕ. Τα επόμενα χρόνια, τα ασφαλή δίκτυα επικοινωνιών υψηλών επιδόσεων θα είναι ζωτικής σημασίας για την κάλυψη των αναγκών κυβερνοασφάλειας της Ευρώπης.
Η Εκτελεστική Αντιπρόεδρος για μια Ευρώπη Έτοιμη για την Ψηφιακή Εποχή, κ. Μαργκρέιτε Βέστεϊγιερ, δήλωσε σχετικά: «Είμαι ιδιαίτερα χαρούμενη που όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ υπέγραψαν τη δήλωση για την Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Υποδομών Κβαντικής Επικοινωνίας EuroQCI, η οποία θα αποτελέσει μια στέρεη βάση για την πραγματοποίηση των σχεδίων της Ευρώπης να καταστεί σημαντικός παίκτης στις κβαντικές επικοινωνίες. Παροτρύνω λοιπόν όλα τα κράτη μέλη να είναι φιλόδοξα στις δραστηριότητές τους, διότι τα ισχυρά εθνικά δίκτυα θα αποτελέσουν το θεμέλιο της EuroQCI».
Ο Επίτροπος Εσωτερικής Αγοράς κ. Τιερί Μπρετόν, προσέθεσε τα εξής: «Όπως είδαμε πρόσφατα, σήμερα η κυβερνοασφάλεια αποτελεί, περισσότερο από ποτέ, ένα κρίσιμο στοιχείο της ψηφιακής μας κυριαρχίας. Χαίρομαι ιδιαίτερα που όλα τα κράτη μέλη πλέον συμμετέχουν στην πρωτοβουλία EuroQCI, βασικό στοιχείο της επικείμενης πρωτοβουλίας μας για ασφαλή συνδεσιμότητα, μέσω της οποίας όλα τα κράτη μέλη θα έχουν πρόσβαση σε προστατευμένες και αξιόπιστες υπηρεσίες επικοινωνιών.»
Η πρωτοβουλία EuroQCI θα αποτελέσει μέρος μιας ευρύτερης δράσης της Επιτροπής για τη δημιουργία ενός δορυφορικού συστήματος ασφαλούς συνδεσιμότητας που θα καταστήσει τις ευρυζωνικές συνδέσεις υψηλής ταχύτητας διαθέσιμες σε ολόκληρη την Ευρώπη. Το σχέδιο αυτό θα παρέχει αξιόπιστες, οικονομικά αποδοτικές υπηρεσίες συνδεσιμότητας με ενισχυμένη ψηφιακή ασφάλεια. Έτσι, η EuroQCI θα συμπληρώνει τις υπάρχουσες υποδομές επικοινωνίας με ένα πρόσθετο επίπεδο ασφάλειας βάσει των αρχών της κβαντικής μηχανικής —για παράδειγμα, παρέχοντας υπηρεσίες που βασίζονται στην κατανομή κβαντικών κλειδών, μια εξαιρετικά ασφαλή μορφή κρυπτογράφησης.
Η AMD ανακοίνωσε το νεότερο μέλος της σειράς καρτών γραφικών Radeon RX 6000, την RX 6600 XT. Η νέα κάρτα θα είναι διαθέσιμη από τις 11 Αυγούστου στα 379 δολάρια, είναι το φθηνότερο και λιγότερο ισχυρό μοντέλο της σειρά και θα το ανταγωνίζεται την Νvidia RTX 3060 των 349 δολαρίων.
Η RX 6600XT χρησιμοποιεί τη νέα μικρότερη GPU Navi 23, σε αντίθεση με τη Navi 22 της 6700XT) και τη GPU Navi 21 των 6800, 6800XT, και 6900XT. Διαθέτει 32 compute units σε σύγκριση με τα 40 της 6700XT και τα 60 της 6800. Μπορεί να πιάσει έως και 2359MHz κατά τη διάρκεια παιχνιδιού και με λίγο πείραγμα αγγίζει τα 2589MHz. Η 8GB μνήμη GDDR6 των 16Gbps χρησιμοποιεί 128-bit memory interface, έχει 256GB/s memory bandwidth και 32MB “Infinity Cache”.
Η AMD Radeon RX 6600XT υποστηρίζει τα χαρακτηριστικά Microsoft DirectX Ultimate, συμπεριλαμβανομένου του hardware-accelerated ray tracing. Είναι επίσης ικανή να προσφέρει 8K μέσω σύνδεσης σε HDMI 2.1 και υποστηρίζει εγγενή αποκωδικοποίηση AV1. Η κατανάλωση φτάνει τα 160W.
Η AMD ισχυρίζεται ότι η RX 6600XT είναι για gaming με υψηλό ρυθμό ανανέωσης στα 1080p και είναι 15% γρηγορότερη από την RTX 3060, σε αυτήν την ανάλυση. επίσης, ισχυρίζεται ότι προσφέρει έως και 2,5 φορές βελτίωση απόδοσης σε σχέση με την GTX 1060 και περίπου 1,5 φορές σε σχέση με την προηγούμενης γενιάς RX 5600XT.
Μια βασική πρόκληση που αντιμετωπίζουν οι εταιρείες τηλεπικοινωνιών ως προς την υιοθέτηση της τεχνολογίας 5G από τους καταναλωτές έγκειται στην ασφάλεια και το απόρρητο. Το υψηλότερο ποσοστό επιφυλακτικότητας σε σύνολο 18 χωρών εμφανίζουν οι Έλληνες απέναντι στην επερχόμενη τεχνολογία δικτύων 5G, σύμφωνα με τις συνεχείς πρόσφατες έρευνες της Focus Bari | YouGov Παραπάνω από τους μισούς Έλληνες (ποσοστό 53%) εκφράζουν ανησυχία προς το 5G σε σχέση με την ασφάλεια, ιδιωτικότητα και την υγεία.
Αντίστοιχο ποσοστό επιφυλακτικότητας καταγράφεται και για την Ινδία. Ακολουθούν τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Κίνα και το Μεξικό.
Στον αντίποδα, οι χώρες με τον χαμηλότερο βαθμό ανησυχίας και επιφύλαξης προς την νέα τεχνολογία είναι η Δανία και η Αγγλία.
Αξίζει να σημειωθεί ότι παρά τις ανησυχίες, το κοινό αναγνωρίζει τις ωφέλειες των δικτύων 5G, και γι’ αυτό, όπως αναφέρεται από την Focus Bari, συστήνεται στις εταιρείες τηλεπικοινωνιών η κατάλληλη ενημέρωση και εκπαίδευση του κοινού, προκειμένου να δεχθεί ομαλότερα τη νέα τεχνολογία και τις ωφέλειές της.
Τα κέρδη των αποκαλούμενων Big Tech έφτασαν σε αναπάντεχα μεγάλα ύψη καθώς η παγκόσμια οικονομία ξεκινά την επανεκκίνησή της ύστερα από τα αλλεπάλληλα χτυπήματα της περυσινής χρονιάς.
Βεβαία, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η ίδια η πανδημία είναι ο λόγος που ώθησε τις μεγαλύτερες τεχνολογικές εταιρείες του πλανήτη την περασμένη χρονιά.
Τα οικονομικά αποτελέσματα που ανακοίνωσαν οι Apple, Alphabet και Microsoft την Τρίτη έδειξαν ότι η ζήτηση για ψηφιακές υπηρεσίες αλλά και gadgets συνεχίζει να υφίσταται, κάνοντας τις τεχνολογικές εταιρείες τους πιο ωφελημένους της σταδιακής ανάκαμψης της φετινής χρονιάς, όπως ακριβώς ήταν και από τους πιο ανθεκτικούς τομείς της οικονομίας κατά τη διάρκεια της πανδημίας.
Η Apple πρακτικά «διέλυσε» τις προβλέψεις των αναλυτών ανακοινώνοντας κέρδη ύψους 21,7 δισεκατομμυρίων δολαρίων για το τρίμηνο που έληξε τον Ιούνιο, σχεδόν διπλασιάζοντας την επίδοση της αντίστοιχης περυσινής περιόδου. Οι πωλήσεις των νέων iPhone ήταν ιδιαίτερα αυξημένες. Παρόλα αυτά η μετοχή της εταιρείας υποχώρησε ελαφρά καθώς οι προβλέψεις δεν θέλουν επανάληψη της συγκεκριμένης επίδοσης και το επόμενο τρίμηνο.
Τα κέρδη της Microsoft έφτασαν τα 19,1 δισεκατομμύρια δολάρια, αυξημένα κατά 42% σε σχέση με πέρυσι, καθώς η ζήτηση για υπηρεσίες cloud αυξήθηκαν ραγδαία. Ακολούθως, η Alphabet, μητρική της Google σχεδόν τριπλασίασε τα καθαρά της κέρδη στα 18,5 δισεκατομμύρια δολάρια.
Τα αποτελέσματα των Big Tech σε συνδυασμό με αυτά των εταιρειών που θα ακολουθήσουν, της Facebook σήμερα Τετάρτη και της Amazon την Πέμπτη, δείχνουν ότι ο κλάδος των ψηφιακών υπηρεσιών έλαβε τεράστια ώθηση από τα περιοριστικά μέτρα της πανδημίας και θα συνεχίσει έτσι και την περίοδο μετά την κρίση, σύμφωνα με τα όσα προβλέπουν στελέχη του χώρου και επενδυτές.
Αναλυτικά τα οικονομικά αποτελέσματα
Πιο αναλυτικά, τα αποτελέσματα γ’ οικονομικού τριμήνου της Apple περιλαμβάνουν έσοδα ύψους 81,4 δισ. δολαρίων (έναντι προβλέψεων 73,3 δισ. δολαρίων) και τα καθαρά έσοδα ήταν 21,7 δισ. δολάρια (έναντι προβλέψεων 16,62 δισ. δολάρια). Τα έσοδα από τις πωλήσεις συσκευών iPhone ήταν 39,57 δισεκατομμύρια δολάρια (προβλέψεις για 34,04 δισ. δολάρια), ενώ τα έσοδα από τις υπηρεσίες έφτασαν στα 17,49 δισεκατομμύρια δολάρια (προβλέψεις για έσοδα 16,28 δισ. δολάρια). Τα στοιχεία αυτά αποκαλύπτουν μία αύξηση στις πωλήσεις συσκευών iPhone της τάξης του 50%.
Για το αντίστοιχο τρίμηνο, η Microsoft ανακοίνωσε έσοδα ύψους 46,2 δισεκατομμυρίων δολαρίων (έναντι προβλέψεων για 44,2 δισ. δολάρια) και καθαρά κέρδη ύψους 16,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων (έναντι 14,53 δισ. δολάρια). Η πωλήσεις της πλατφόρμας Azure ανέβηκαν κατά 52% (έναντι προβλέψεων για αύξηση κατά 42%) ενώ τα έσοδα από τις εμπορικές, cloud εφαρμογές ανήλθαν στα 19,5 δισεκατομμύρια δολάρια (έναντι προβλέψεων για έσοδα 18,7 δισ. δολάρια).
Η Alphabet ανακοίνωσε για το β’ τρίμηνο του 2021 συνολικά έσοδα της τάξης των 61,88 δισεκατομμυρίων δολαρίων τη στιγμή που οι προβλέψεις των αναλυτών θεωρούσαν ότι τα έσοδα θα κινηθούν στα 56,16 δισ. δολάρια. Τα καθαρά κέρδη της εταιρείας έφτασαν στα 18,53 δισ. δολάρια (έναντι προβλέψεων 13,07 δισ. δολάρια). Τα έσοδα από την διαδικτυακή διαφήμιση ανήλθαν στα 50,4 δισεκατομμύρια δολάρια (προβλέψεις για 45,07 δισ. δολάρια) ενώ τα έσοδα από τις cloud υπηρεσίες ανήλθαν στα 4,63 δισ. δολάρια (προβλέψεις για 4,40 δισ. δολάρια).
«Γινόμαστε περισσότερο εξαρτώμενοι από την τεχνολογία σαν αποτέλεσμα της πανδημίας»
Μετά την ανακοίνωση των οικονομικών αποτελεσμάτων, χαρακτηριστική ήταν η δήλωση του διευθυντή πολιτικής του Κέντρου Δημοκρατίας και Τεχνολογίας των ΗΠΑ, Samir Jain, στους Financial Times ότι «αυτές οι εταιρείες έχουν υπερβολική δύναμη σε πολλές πτυχές της ανθρώπινης δραστηριότητας», για να συμπληρώσει «εμπόριο, λόγος, ψυχαγωγία, ειδήσεις, εργασία – καθώς γινόμαστε περισσότερο εξαρτώμενοι από την τεχνολογία σαν αποτέλεσμα της πανδημίας, δεν αποτελεί έκπληξη να βλέπουμε αυτές τις εταιρείες να έχουν τόσο καλές επιδόσεις».
Από την πλευρά του ο CEO της Microsoft, Satya Nadella, εξέφρασε την άποψη ότι «οι ισχυρές επιδόσεις της εταιρείας αποδεικνύουν ότι το άλμα στις αγορές προϊόντων τεχνολογίας, από τις αρχές της περασμένης χρονιάς, δεν ήταν κάτι πρόσκαιρο και θα ακολουθηθεί από ανάλογα βήματα καθώς οι επιχειρήσεις κινούνται γρήγορα προς την ψηφιοποίησή τους».
Ο Tim Cook, επικεφαλής της Apple, δήλωσε ότι η εταιρεία του θα τα πήγαινε ακόμα καλύτερα αν μπορούσε να καλύψει επαρκώς τη ζήτηση, αναφερόμενος στις παρενέργειες που προκαλεί στην αγορά η παγκόσμια έλλειψη ημιαγωγών. Ωστόσο, παρά την πρόβλεψη για «πολύ ισχυρή διψήφια ανάπτυξη σε σχέση με πέρυσι» για το επόμενο τρίμηνο, η Apple επισημαίνει ότι τα έσοδά της δεν θα είναι στο ίδιο επίπεδο με τα έσοδα του προηγούμενου.
Μάλιστα, ο Cook προειδοποίησε ότι η αυξανόμενοι περιορισμοί στην εφοδιαστική αλυσίδα θα επηρεάσουν και την Apple, ιδιαίτερα τις πωλήσεις συσκευών iPhone καθώς πλησιάζουμε στον Σεπτέμβριο, μήνα που παραδοσιακά η εταιρεία παρουσιάζει τα νέα μοντέλα της.
Συνολικά, οι τρεις μεγάλοι τεχνολογικοί όμιλοι είχαν έσοδα της τάξης των 189,4 δισεκατομμυρίων δολαρίων κατά το τρίμηνο που έληξε τον Ιούνιο. Το ποσό αυτό είναι αυξημένο κατά 39% σε σχέση με τα έσοδα της αντίστοιχης περιόδου πέρυσι και περίπου 15 δισεκατομμύρια δολάρια παραπάνω από τις προβλέψεις της Wall Street.
Ελλιπή είναι τα μέτρα που λαμβάνουν αρκετές ελληνικές επιχειρήσεις και εργαζόμενοι για την προστασία των αρχείων του οργανισμού τους από κακόβουλες επιθέσεις, όπως προκύπτει από πρόσφατη έρευνα της Aboutpeople για λογαριασμό της Kaspersky.
Συγκεκριμένα, αρκετοί είναι εκείνοι που αμελούν να λάβουν βασικά μέτρα ψηφιακής προστασίας, με το 58% να διαμοιράζεται εταιρικά αρχεία μέσω προσωπικών καναλιών επικοινωνίας (social media, mail). Τα παραπάνω καθιστούν ευάλωτα τα ευαίσθητα δεδομένα μικρών και μεγάλων επιχειρήσεων, αυξάνοντας σημαντικά τις πιθανότητες να πέσουν θύματα κυβερνοεγκληματιών.
Η πανδημία ώθησε επιχειρήσεις σε όλο τον πλανήτη στην υιοθέτηση του μοντέλου της εξ αποστάσεως εργασίας. Τα γραφεία άδειασαν και εκατομμύρια εργαζόμενοι μετέφεραν τις καθημερινές επαγγελματικές τους δραστηριότητες στο σπίτι. Λόγω της έκτακτης υιοθέτησης της τηλεργασίας, οι επιχειρήσεις πέρασαν απότομα στην εξ αποστάσεως λειτουργία χωρίς να διαθέτουν το κατάλληλο χρονικό πλαίσιο για να προετοιμαστούν.
Παρά το ό,τι σε γενικές γραμμές η ενσωμάτωση της τηλεργασίας ήταν επιτυχής σε τέτοιο βαθμό που αναλυτές προβλέπουν τη διατήρηση της και μετά το πέρασμα της κρίσης του κορωνοϊού, οι επιχειρήσεις κλήθηκαν να διαχειριστούν μια σειρά νέων ζητημάτων όπως χαμηλές ταχύτητες ίντερνετ, έλλειμμα ψηφιακών δεξιοτήτων, έλλειψη προσωπικής επαφής κ.ά.
Ένα από τα θέματα που φάνηκε να διαφεύγει της προσοχής πολλών επιχειρήσεων ήταν η εφαρμογή πολιτικών για την ασφάλεια των πληροφοριών (information security policies), την προστασία των προσωπικών δεδομένων και την αποτροπή κυβερνοεπιθέσεων.
Στην πρόσφατη έρευνα της Kaspersky φάνηκε πως πολλοί Έλληνες εργαζόμενοι αγνοούν βασικά βήματα για την επίτευξη της απόλυτης προστασίας των δεδομένων των επιχειρήσεων τους. Έτσι, οι περισσότεροι από αυτούς (57,9%) χρησιμοποιούν προσωπικά κανάλια κοινωνικής δικτύωσης και εφαρμογές chatting για εσωτερική επικοινωνία με συναδέλφους και τον διαμοιρασμό επαγγελματικών αρχείων.
Ταυτόχρονα, ένα σημαντικό ποσοστό δεν έχει εγκατεστημένο στον υπολογιστή του ούτε VPN (26%) αλλά ούτε και λογισμικό antivirus (14%), αφήνοντας έκθετες ευαίσθητες πληροφορίες σε δυνητικά επιβλαβείς ιούς υπολογιστών, κακόβουλο λογισμικό και άλλες κυβερνοαπειλές.
Σε μεγάλο ποσοστό οι εργαζόμενοι μεταχειρίζονται τον εξοπλισμό εργασίας τους με τρόπο που αυξάνει δυνητικά τις πιθανότητες να εκτεθεί σε κακόβουλο λογισμικό. Η συντριπτική πλειονότητα του δείγματος (80%) κάνει προσωπική χρήση του εξοπλισμού μέσω του οποίου εργάζονται εξ αποστάσεως, χρησιμοποιώντας τον για ψυχαγωγία, social media και streaming ταινιών, μουσικής και video.
Μεγάλο είναι επίσης το ποσοστό των εργαζομένων (28,4%) που επιτρέπουν σε άλλα μέλη του νοικοκυριού να αποκτούν πρόσβαση και να χρησιμοποιούν τον επαγγελματικό τους εξοπλισμό. Έτσι, ο υπολογιστής που οι εργαζόμενοι χρησιμοποιούν για πρόσβαση και διαμοιρασμό επαγγελματικών αρχείων καθίσταται επιρρεπής σε διαφόρων ειδών απειλές του κυβερνοχώρου.
Από την άλλη, η πλειονότητα των επιχειρήσεων έχει παραβλέψει τη σημασία της ενημέρωσης και της εκπαίδευσης σχετικά με την τηλεργασία και τους κινδύνους από επιθέσεις στον κυβερνοχώρο, με το 75% των Ελλήνων εργαζόμενων να δηλώνει πως δεν έχει λάβει σχετική εκπαίδευση από τον οργανισμό του αναφορικά με την ασφάλεια και την προστασία από κυβερνοεπιθέσεις κατά τη διάρκεια της τηλεργασίας. ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ
Στην δημιουργία ενός συστήματος που κατατάσσει, αξιολογεί και πιστοποιεί την αξιοπιστία των ειδήσεων και των πληροφοριών που διακινούνται στο Internet προχώρησε το Μετσόβιο Πολυτεχνείο σε συνεργασία με 10 ακόμα οργανισμούς κι εταιρείες. Το εν λόγω σύστημα, ονόματι Social Truth, έπειτα από δύο χρόνια συνεχούς ανάπτυξης και βελτίωσης, ολοκλήρωσε πρόσφατα και με επιτυχία τα δύο πρώτα στάδια πιλοτικών δοκιμών του και αναμένεται να προχωρήσει στην τελική του φάση για να είναι έτοιμο τον ερχόμενο Σεπτέμβριο. Το SocialTruth (www.socialtruth.eu) είναι ένα διεπιστημονικό Ευρωπαϊκό έργο έρευνας και καινοτομίας που σχεδιάστηκε και αναπτύσσεται από μια κοινοπραξία 11 εταίρων, με επικεφαλής το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Συστημάτων Επικοινωνιών και Υπολογιστών (ΕΠΙΣΕΥ) του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου. Advertisement Ειδικότερα, η κοινοπραξία του SocialTruth περιλαμβάνει 11 εταίρους από 6 ευρωπαϊκές χώρες: τρεις ευρέως αναγνωρισμένους ερευνητικούς οργανισμούς (το ΕΠΙΣΕΥ – Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Επικοινωνιών και Συστημάτων Υπολογιστών από την Ελλάδα, το UTP - Πανεπιστήμιο Επιστημών και Τεχνολογίας από την Πολωνία και το LSBU - Πανεπιστήμιο South Bank του Λονδίνου), τρεις μεγάλους προμηθευτές τεχνολογικών λύσεων από τη Γαλλία, (Thales, Expert AI και Qwant), δύο έμπειρους οργανισμούς συμβούλων επιχειρήσεων από την Ιταλία (Tecoms και Zanasi & Partners), δύο οργανισμούς ειδησεογραφίας και μέσων ενημέρωσης από την Ιταλία (Adnkronos και De Agostini Scuola) καθώς και έναν ενεργό οργανισμό καταναλωτών από τη Ρουμανία (InfoCons)
Στόχος του είναι, αναλύοντας και αξιολογώντας τις ειδήσεις με αυτοματοποιημένο τρόπο και ταξινομώντας τις με βάση την αξιοπιστία τους, να καταστήσει τη διάδοση πληροφοριών στο διαδίκτυο ασφαλέστερη και πιο αξιόπιστη.
Ακρίβεια 90% σε πραγματικές ειδήσεις κατά τις πιλοτικές δοκιμές
Στα στάδια των πιλοτικών του δοκιμών, τα οποία ολοκληρώθηκαν πρόσφατα, δημοσιογράφοι και φοιτητές δημοσιογραφίας, εκπαιδευτικοί, μέλη ινστιτούτων καταναλωτών και άλλοι χρησιμοποίησαν τις δυνατότητες του συστήματος σε πάνω από 700 διαφορετικές δοκιμές, οι οποίες περιλάμβαναν πάνω από 500 περιπτώσεις διαδικτυακών ειδήσεων ή άρθρων.
Τα συμπεράσματα από τις πιλοτικές δοκιμές καθώς και τα σχόλια από τους τελικούς χρήστες αξιοποιούνται ήδη για την περαιτέρω ανάπτυξη και βελτίωση του συστήματος. Όσο για τα αποτελέσματα των δοκιμών αυτών χαρακτηρίζονται από τους αρμόδιους πολύ ενθαρρυντικά, ξεπερνώντας ακόμα και τις αρχικές προσδοκίες.
Συγκεκριμένα, το σύστημα SocialTruth αναγνώρισε με ακρίβεια περίπου το 63% των ειδήσεων και άρθρων. Μάλιστα στην περίπτωση των δοκιμών που αφορούσαν πραγματικές ειδήσεις και άρθρα, το ποσοστό αυτό πλησίασε το 90%.
Η διεξαγωγή των πιλοτικών δοκιμών πραγματοποιήθηκε με χρήση του Digital Companion, ενός προσθέτου που μπορεί να εγκατασταθεί σε γνωστούς περιηγητές (browsers). Το πρόσθετο αυτό σχεδιάστηκε με γνώμονα την παροχή μιας απλής, ευνόητης αλλά και ευχάριστης εμπειρίας χρήσης.
Αξίζει να σημειωθεί ότι στο πλαίσιο του SocialTruth χρησιμοποιούνται διάφορες τεχνολογίες αιχμής, όπως το blockchain προκειμένου να διασφαλίσουν την ακρίβεια και τη φερεγγυότητα των
αποτελεσμάτων.
Πλέον θα ακολουθήσουν οι τελικές φάσεις των πιλοτικών δοκιμών κατά τις οποίες το σύστημα θα δοκιμαστεί από ακόμα μεγαλύτερο εύρος τελικών χρηστών.
Η ανάπτυξη του συστήματος αναμένεται να ολοκληρωθεί σύντομα, οδηγώντας στα τελικά στάδια της αξιολόγησης τον ερχόμενο Σεπτέμβριο.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το SocialTruth είναι έργο χρηματοδοτούμενο από το πρόγραμμα Έρευνας και Καινοτομίας Horizon 2020 της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η πρωτοτυπία του έργου έγκειται στην προσπάθεια δημιουργίας ενός ανοικτού, δημοκρατικού και πλουραλιστικού οικοσυστήματος με εύκολη πρόσβαση σε υπηρεσίες επαλήθευσης καθώς και στη διασφάλιση της επεκτασιμότητας και την οικοδόμηση εμπιστοσύνης, στα πλαίσια ενός πλήρως αποκεντρωμένου περιβάλλοντος. insider.gr
Ο Θίοντορ Τέιλορ, κάτοικος Πενσιλβάνιας, αδυνατούσε να καταλάβει γιατί στις αρχές του έτους παρέλαβε από το γραφείο ανεργίας του Οχάιο ενημερωτικό είσπραξης 1.300 δολαρίων σε έκτακτα επιδόματα ανεργίας, τα οποία ο ίδιος ουδέποτε είχε ζητήσει ή λάβει.
Τελικά, διαπίστωσε ότι είχε πέσει θύμα απάτης. Κάποιος ή κάποιοι είχαν κλέψει τα στοιχεία του, είχαν κάνει αίτηση στο όνομά του και εισέπραξαν το ποσό.
Φυσικά, η περίπτωση του Θίοντορ δεν ήταν η μοναδική.
Μέχρι και σήμερα, κανείς δεν έχει πλήρη εικόνα για το εύρος της απάτης.
Στο αμερικανικό υπουργείο Εργασίας υπολογίζουν ότι, μέχρι να λήξει τον Σεπτέμβριο το πρόγραμμα έκτακτης οικονομικής ενίσχυσης ανέργων λόγω πανδημίας (UI), περίπου 87 δισεκατομμύρια δολάρια από τα συνολικά 873 δισ. δολ. του ομοσπονδιακού κονδυλίου «μπορεί να είναι αχρεωστήτως καταβληθέντα».
Εξ αυτών, προσθέτει γενικόλογα το γραφείο του γενικού επιθεωρητή, «ένα σημαντικό μερίδιο μπορεί να αποδοθεί σε απάτη».
Εδώ και μήνες, εν τω μεταξύ, εκατομμύρια δικαιούχοι του έκτακτου βοηθήματος έχουν μπλέξει σε έναν οργουελικό τεχνολογικό κυκεώνα.
Εν μέσω πανδημίας, η μία μετά την άλλη, πολιτείες -που διαχειρίζονται και διανέμουν τα επιδόματα- επέλεξαν τη συνεργασία με ιδιωτικές τεχνολογικές startups για τον έλεγχο στοιχείων, τη διανομή των UI και την αποφυγή περιπτώσεων απάτης.
Μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα, τη «μερίδα του λέοντος» εξασφάλισε μια ελάχιστα γνωστή ιδιωτική εταιρεία.
Πλέον η ID.me, με ιδρυτή και διευθύνοντα σύμβουλο έναν βετεράνο του πολέμου στο Ιράκ, τον Μπλέικ Χολ, συνεργάζεται με πάνω από τις μισές αμερικανικές πολιτείες.
Μέχρι τα μέσα Ιουλίου, στο πελατολόγιό της ήταν οι 27 από τις συνολικά 50, ενώ η εταιρεία ανέφερε ότι βρισκόταν σε διαπραγμάτευση με τουλάχιστον άλλες επτά.
Στα «δίχτυα» της AI
Πρακτικά, οι χρήστες των υπηρεσιών της καλούνται να δηλώσουν τα προσωπικά στοιχεία τους και να χρησιμοποιούν το λογισμικό της για αναγνώριση προσώπου, μέσω τεχνητής νοημοσύνης (AI), προκειμένου να γίνει ταυτοποίηση και να ξεκλειδώσουν τα ποσά που δικαιούνται, σε εβδομαδιαία βάση.
Η συνήθης διαδικασία περιλαμβάνει αυτόματες συγκρίσεις με αλγόριθμους μεταξύ λήψεων από κινητά τηλέφωνα και προσωπικών φωτογραφιών σε επίσημα έγγραφα, όπως π.χ. στα διπλώματα οδήγησης.
Ωστόσο, εκατομμύρια αντιμετώπισαν και αντιμετωπίζουν τεράστια προβλήματα, σε τουλάχιστον 21 πολιτείες.
Πάρα πολλούς -για παράδειγμα πάνω από 1,4 εκατομμύρια ανέργους μόνο στην Καλιφόρνια- τους «πάγωσε» το σύστημα, για εβδομάδες ή και μήνες, ως υπόπτους για απάτη, παρά το ότι ήταν νόμιμοι δικαιούχοι και είχαν απόλυτη ανάγκη το βοήθημα.
Η βασική αιτία είναι λάθη στο αρχικό στάδιο αναγνώρισης προσώπου και η ελλιπής, χρονοβόρα διαδικασία εξυπηρέτησης, σε δεύτερο χρόνο, από το προσωπικό της εταιρείας ή εξωτερικούς συνεργάτες.
Ένα σημαντικό μέρος όσων αντιμετώπισαν πρόβλημα ήταν μέλη μειονοτήτων και ηλικιωμένοι, τους οποίους η τεχνητή νοημοσύνη αδυνατούσε να ταυτοποιήσει.
Δεκάδες χιλιάδες άλλοι δικαιούχοι βρέθηκαν, για άλλους λόγους, στο περιθώριο και έμπλεξαν στα «γρανάζια» και στη «χαρτούρα» της γραφειοκρατίας.
Είτε λόγω έλλειψης πρόσβασης στο Ίντερνετ ή γνώσεων για τη χρήσης της συγκεκριμένης τεχνολογίας.
Είτε επειδή δεν είναι κάτοχοι smartphone (15% του συνόλου των ενήλικων Αμερικανών), tablet ή υπολογιστή με κάμερα -απαραίτητων για τη διαδικασία αναγνώριση προσώπου.
Είτε γιατί δεν θέλουν να διαχειρίζεται τα προσωπικά δεδομένα τους μία ιδιωτική εταιρεία.
Η συγκεκριμένη μάλιστα αναφέρει στην ιστοσελίδα της ότι τα βιομετρικά δεδομένα παραμένουν αποθηκευμένα, ακόμη και 7,5 χρόνια αφότου ένας χρήσης κλείσει τον λογαριασμό του.
Διλήμματα της επόμενης ημέρας
Μιλώντας στο CNN, ο Μπλέικ Χολ, απέδωσε τα προβλήματα σε λάθη από τους εγγεγραμμένους χρήστες, παρά στην τεχνολογία που χρησιμοποιεί η εταιρεία του.
Οι αλγόριθμοι έχουν «αποτελεσματικότητα 99,9%», τόνισε.
Απέρριψε τα περί… ρατσισμού της τεχνητής νοημοσύνης -αν και υπάρχουν πάμπολλες έρευνες γι’ αυτό.
Και υποστήριξε ότι, σε όσες πολιτείες συνεργάζονται με την εταιρεία του, οι περιπτώσεις απάτης περιορίστηκαν δραστικά.
Στο μεσοδιάστημα, το πελατολόγιο της εταιρείας του μεγαλώνει, περιλαμβάνοντας πλέον και ομοσπονδιακές υπηρεσίες.
Με τη χρήση τεχνολογιών αναγνώρισης προσώπου να έχει πάρει διαστάσεις επιδημίας (και) στις Ηνωμένες Πολιτείες -ακόμη και σε καταστήματα λιανεμπορίου- ειδικοί και οργανώσεις προάσπισης των ατομικών δικαιωμάτων χτυπούν «καμπανάκι».
Πολλώ μάλλον απουσία ενός αυστηρού ρυθμιστικού πλαισίου. Και δη σε μία περίοδο, όπου οι πωλήσεις σχετικών τεχνολογικών προϊόντων και υπηρεσιών «ανθίζουν», εν μέσω πανδημίας.
Η συγκεκριμένη αγορά χαρακτηρίζεται πλέον ταχύτατα αναπτυσσόμενη.
Ειδικά οι πωλήσεις διαδικτυακών υπηρεσιών επαλήθευσης ταυτότητας αναμένεται -σύμφωνα με την εταιρεία ερευνών αγοράς Juniper- να αγγίξουν τα 16,7 δισεκατομμύρια δολάρια το 2025, σημειώνοντας αύξηση 77% μέσα σε μια τετραετία.
«Θα παρακολουθούμε την εξελισσόμενη μετάλλαξη του ανθρώπινου πολιτισμού και την πολυμεσική επιβολή ενός έντονου εντυπωσιασμού, χωρίς όρια και νόημα, που ενώ θα φαίνεται πως αυξάνει την ελευθερία και την εμπειρία, θα μειώνει δραστικά και τα δύο» - Γράφει ο Νικόλαος Κοτοπούλης Δάσκαλος MSc - Θεολόγος
Ζούμε σε ένα γρήγορο, εντυπωσιακό και απαιτητικό κόσμο ψηφιακής επικοινωνίας σε όλα τα επίπεδα. Το μεγάλο παιδαγωγικό, φιλοσοφικό, θεολογικό και κοινωνικό δίλημμα που κυριαρχεί, και φαίνεται ότι θα γίνει καθολικό στο τέλος της δεκαετίας στην οποία πορευόμαστε, είναι αν θα ακολουθήσουμε την εμπειρία ή την ψευδαίσθηση.
Το πιθανότερο είναι ότι με τη δυνατότητα εικονικής τηλεμεταφοράς ανθρώπων θα γίνει ένα σοβαρό βήμα προς μια δυναμική αλλοτρἰωση του ανθρώπου ως προσώπου. Ακόμη, προβλέπεται σημαντική μείωση της ρεαλιστικής σχέσης του ανθρώπου με τα πράγματα.
Το παιδί, ο μαθητής, ο ενήλικας, δεν θα μπορεί εύκολα να αγγίξει τα πράγματα, να τα πιάσει, να τα αισθανθεί, να κατανοήσει ότι αυτά διαθέτουν πραγματικό όγκο και καταλαμβάνουν πραγματικό χώρο.
Θα έχουμε δηλαδή ένα παράδοξο τεχνολογικό «ιδεαλισμό» δεδομένου ότι, όπως αναφέρει ο Mark Zuckerberg οι άνθρωποι «θα μπορούν να τηλεμεταφέρονται σε τοποθεσίες, όπως τα σπίτια άλλων ανθρώπων και να τους μιλούν σαν να είναι σωματικά παρόντες… να κινούν αντικείμενα… επιτρέποντας στις προσωπικές συναντήσεις να αντικατασταθούν από μια ψηφιακή εμπειρία».Παρόμοια στο metaverse όπως αναφέρει ο ίδιος «αντί να κάνεις ένα meeting με μία τηλεφωνική κλήση, θα μπορείς να κάτσεις ως ολόγραμμα στον καναπέ μου ή να κάτσω εγώ σαν ολόγραμμα στον καναπέ σου και θα νιώθουμε έτσι πως είμαστε στο ίδιο μέρος, ακόμα κι αν είμαστε σε διαφορετικές πολιτείες ή εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά».
Είναι, ωστόσο, δυνατόν ο απόφοιτος του Harvard να μη γνωρίζει το απλό, δηλαδή ότι για να έχεις την αληθινή εμπειρία ενός μήλου πρέπει να το φας, να το γευτείς, να το μυρίσεις, και όχι να δεις τις ψηφιακές του αποτυπώσεις;
Ας δούμε όμως τι πραγματικά σημαίνουν οι λέξεις «πρόσωπο» και «εμπειρία» ακολουθώντας την οδηγία του Αντισθένη «Αρχή σοφίας η των ονομάτων επίσκεψις». Η λέξη «πρόσωπο» συντίθεται από την πρόθεση «προς» και το ουσιαστικό «ώψ» που σημαίνει «οφθαλμός, όψη». Προϋποθέτει, δηλαδή, το να έχω στραμμένη την όψη μου προς κάποιον όντας πραγματικά απέναντί του.
Η λέξη «εμπειρία» δηλώνει το προσωπικό βίωμα, δηλαδή αυτό το οποίο ζει κάποιος συνειδητά και που εντυπώνεται σε αυτόν ως γνώση. Αντιλαμβανόμαστε ότι η εικονική τηλεμεταφορά ανθρώπου δεν πληροί τις προϋποθέσεις της συνάντησης σε πραγματικό χώρο και χρόνο και της απόκτησης βιωματικής εμπειρίας. Αυτό οφείλεται πρωτίστως στο ότι η συγκεκριμένη διαδικασία βασίζεται στην αντικατάσταση του προσωπικού από το εικονικό στοιχείο.
Η αλλοτρίωση του προσώπου και η ψηφιοποίηση της εμπειρίας θα οδηγήσουν αναπόφευκτα σε περαιτέρω διάσπαση των ανθρωπίνων σχέσεων ως διαπροσωπικών. Θα είναι στην πραγματικότητα η σημαντικότερη μέχρι τώρα απώλεια της κοινωνικής εμπειρίας και όχι «το ιερό δισκοπότηρο της κοινωνικής εμπειρίας», όπως ονειρεύεται ο Mark Zuckerberg.
Επιπλέον, ελλοχεύει ο κίνδυνος σημαντικής αλλοίωσης του πυρήνα της φιλοσοφίας, της οντολογίας, της ανθρωπολογίας, της οικολογίας, της θεολογίας και της πολιτιστικής παράδοσης. Έτσι, θα παρακολουθούμε την εξελισσόμενη μετάλλαξη του ανθρώπινου πολιτισμού και την πολυμεσική επιβολή ενός έντονου εντυπωσιασμού, χωρίς όρια και νόημα, που ενώ θα φαίνεται πως αυξάνει την ελευθερία και την εμπειρία, θα μειώνει δραστικά και τα δύο.
Αν συμβούν τα παραπάνω, πράγμα που απευχόμαστε, θα ανακύψουν κρίσιμα ερωτήματα παιδαγωγικής, φιλοσοφικής και θεολογικής υφής. Άραγε, τα παιδιά ποια πραγματική σχέση θα μπορούν να έχουν με τον υλικό κόσμο μέσα από τη μάθηση και το παιχνίδι, όταν θα γνωρίζουν τα πράγματα μέσα από ψηφιακές άυλες «εμπειρίες» οι οποίες θα αποδυναμώνουν την προσωπική τους δημιουργικότητα και ελευθερία με όχημα τη μαζική, υποβλητική παντοδυναμία των εικονικών δεδομένων;
Οι μαθητές θα γίνουν ακόμα περισσότερο καλοί θεατές και ακόμα λιγότερο καλοί αναγνώστες και, κατά συνέπεια, λιγότερο ικανοί για κριτική σκέψη, ενώ θα επηρεαστεί καθοριστικά η διδασκαλία στις σχολικές αίθουσες-αν βέβαια θα χρειάζονται αίθουσες χειροπιαστές τότε. Και, αν οι άνθρωποι δεν έχουν βιωματική σχέση με τον υλικό κόσμο, πώς θα μπορέσουν να αναπτύξουν ουσιαστική προσωπική σχέση μεταξύ τους; Και, τέλος, άνθρωποι χωρίς βιωματική σχέση με τον υλικό κόσμο και δίχως ουσιαστική προσωπική σχέση μεταξύ τους πώς είναι δυνατόν να αποκτήσουν σχέση με τον Δημιουργό του κόσμου Θεό;
Ο οραματιστής της δυνατότητας εικονικής τηλεμεταφοράς των ανθρώπων μέσω fb μέχρι το 2030 και της μετατροπής του fb σe metaverse μέχρι το 2025 διατείνεται ότι «όσο περισσότερο μπορούμε να τηλεμεταφερόμαστε, όχι μόνο θα εξαλείφουμε προσωπικά τις μετακινήσεις, αλλά τα πράγματα θα γίνουν καλύτερα για την κοινωνία…για την οικονομία… για την κλιματική αλλαγή, για τον πλανήτη συνολικά»
Ο καθένας μας, ωστόσο, ας προσπαθήσει να φανταστεί το μέλλον μας, το μέλλον των παιδιών μας και γενικότερα το μέλλον της ανθρωπότητας και του πλανήτη, ζώντας σε έναν τέτοιο εικονικό κόσμο, όπου η δύναμη των μετοχών στο χρηματιστήριο, αποδυναμώνει δραστικά τη δυνατότητα μετοχής σε πραγματική σχέση και δράση και ρεαλιστική διαπροσωπική επικοινωνία, που δε θα αποθηκεύεται σε σκληρούς δίσκους.
* Συμπτωματικά ο Ὀργουελ στις τελευταίες 2 σελίδες του «1984» τοποθετεί από το 2000-2020 με τέλος το 2050, τις αλλαγές στη γλώσσα που θα της στερήσουν σημαντικό αριθμό λέξεων, αλλάζοντάς τους το νόημα, ενώ θα είναι πολύ δύσκολο να προσπαθήσει κάποιος να επαναφέρει για παράδειγμα το νόημα που είχε η λέξη «ελευθερία» τα τελευταία 3.000 χρόνια, αφού θα μπορεί κάλλιστα η λέξη «ελευθερία» να περιορίζεται στη δυνατότητα επιλογής τεχνολογικών και υλικών αγαθών, στη δημιουργία των οποίων οι περισσότεροι «χρήστες δε θα συμμετέχουν» ζώντας την αλλοτρίωση από τη φύση, το συνάνθρωπο και το Θεό).
