Οργουελιανά σενάρια πλήρους ελέγχου των εργαζόμενων μέσω νευροτεχνολογίας

Στο ετήσιο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ στο Νταβός, όπου οι κύριοι του σύμπαντος συναντιούνται για να συγχαρούν τους εαυτούς τους για την καλοπροαίρετη επικυριαρχία τους είναι η στέγη πολλών αρνητικών ιδεών.

Φέτος, μια από τέτοιου είδους συζητήσεις έγινε υπό το πρόσχημα της προόδου και της παραγωγικότητας.

Η Nita Farahany, καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Duke και μελλοντολόγος, έκανε μια παρουσίαση στο Νταβός σχετικά με τη νευροτεχνολογία που δημιουργεί «διαφάνεια του εγκεφάλου».

Οι νέες τεχνολογίες, η Farahany λέει ότι αναπτύσσονται σε χώρους εργασίας σε όλο τον κόσμο και μπορεί να αποδειχθούν καταστροφικές.

Περιλαμβάνουν μια ποικιλία φορητών αισθητήρων που διαβάζουν τις ηλεκτρικές παρορμήσεις του εγκεφάλου και μπορούν να δείξουν πόσο κουρασμένοι είστε, εάν είστε συγκεντρωμένοι στην εργασία που έχετε στη διάθεσή σας ή εάν η προσοχή σας διασπάται.

Σύμφωνα με την Farahany, χιλιάδες εταιρείες έχουν προσελκύσει ήδη εργαζόμενους, από οδηγούς τρένων έως ανθρακωρύχους με αυτές τις συσκευές, στο όνομα της ασφάλειας στο χώρο εργασίας. Αλλά αυτό που πραγματικά συζητάμε είναι η επιτήρηση του χώρου εργασίας.

Η Farahany ζωγραφίζει μια εικόνα ενός κοντινού μέλλοντος στο οποίο κάθε υπάλληλος γραφείου θα μπορούσε να εφοδιαστεί με ένα μικρό φορητό εργαλείο που θα καταγράφει συνεχώς τη δραστηριότητα του εγκεφάλου, δημιουργώντας ένα παντοδύναμο αρχείο των σκέψεων, της προσοχής και της ενέργειάς σας που το αφεντικό θα μπορούσε να μελετήσει στον ελεύθερο χρόνο. Δεν θα ήταν πλέον αρκετό να φαίνεται ότι εργάζεστε σκληρά: τα δικά σας εγκεφαλικά κύματα θα μπορούσαν να αποκαλύψουν ότι χαλαρώνετε.

Η Farahany αναγνωρίζει ότι μπορεί να υπάρχουν μειονεκτήματα εδώ: «Αν δεν γίνει σωστά, θα μπορούσε να γίνει η πιο καταπιεστική τεχνολογία που έχουμε εισαγάγει ποτέ σε ευρεία κλίμακα». Ωστόσο, φαίνεται πιο ενθουσιώδης για την υπόσχεση της τεχνολογίας για τις εταιρείες, λέγοντας μάλλον με ειλικρίνεια ότι ο «προϊστάμενος» επιτήρησης του χώρου εργασίας που υπάρχει σήμερα τείνει να αναστατώνει τους εργαζόμενους «ακόμα και όταν κάνει τη ζωή τους καλύτερη».

Εμφάνισε επίσης μια διαφάνεια που έδειχνε ότι εννέα στους 10 υπαλλήλους λένε ότι χάνουν χρόνο στη δουλειά τους κάθε μέρα και είπε ότι ίσως υπήρχε «καλός λόγος» για τους εργοδότες να θέλουν τελικά να παρακολουθούν όλους.

Η Farahany είναι πολύ έξυπνος άνθρωπος. Αλλά το επαγγελματικό της περιβάλλον μπορεί να την έκανε να πιστεύει λανθασμένα ότι οι εταιρείες δεν θα κάνουν τις πιο ανείπωτες πράξεις που μπορεί κανείς να φανταστεί για να αποκομίσουν ένα επιπλέον δολάριο κέρδους. Υποστηρίζει ότι αυτές οι τεχνολογίες προσφέρουν πολλά υποσχόμενα οφέλη στους ανθρώπους για να βελτιώσουν τις δικές τους εμπειρίες στην εργασία και ότι εφόσον «κάνουμε την επιλογή να τις χρησιμοποιήσουμε σωστά» μπορούμε να λειτουργούμε σύμφωνα με την αρχή της «γνωστικής ελευθερίας» για την προστασία της ατομικής επιλογής.

Δεν χρειάζεται να είναι κανείς μελλοντολόγος για να δει πώς θα πάει αυτό. Το “Bossware” είναι συνηθισμένο σήμερα, με τη μορφή λιγότερο εντυπωσιακών αλλά εξίσου επεμβατικών τεχνολογιών όλων των ειδών: τι πληκτρολογούν οι εργαζόμενοι, τι κοιτάζουν, πόσο καιρό είναι “αδρανείς” στα πληκτρολόγιά τους, πώς οδηγούν, πού σταματούν, πότε πατάνε τα φρένα, πόσο άμεση είναι η διαδρομή που κάνουν.

Μια βάση δεδομένων του Bossware του Coworker.org διαπίστωσε ότι περισσότερα από 550 προϊόντα χρησιμοποιούνται ήδη στους χώρους εργασίας. Όπου κι αν κοιτάξετε, οι εργαζόμενοι παρακολουθούνται, μετρώνται, βαθμολογούνται, αναλύονται και τιμωρούνται από λογισμικό, ανθρώπινους επόπτες και τεχνητή νοημοσύνη, με στόχο να αποσπάσουν την παραγωγικότητα και του τελευταίου σεντ.

Όλα αυτά εγείρουν το ερώτημα: τι ακριβώς αγοράζει ο εργοδότης σας όταν σας δίνει ένα μισθό; Η απάντηση είναι απλή: «Τα πάντα». Το άθροισμα των νόμων για τα πολιτικά δικαιώματα ολόκληρου του περασμένου αιώνα, των νόμων για τα εργατικά δικαιώματα και των εταιρικών κανονισμών δεν ήταν αρκετό για να εξαλείψει τη σταθερή πεποίθηση των επιχειρήσεων ότι, όταν σου δίνουν μισθό, αγοράζουν όλη σου τη ζωή.

Υπό αυτό το πρίσμα, γίνεται σαφές ότι η παροχή στις εταιρείες της δυνατότητας να παρακολουθούν τα εγκεφαλικά μας κύματα δεν είναι τόσο ολισθηρή. Ο χρόνος στην εποχή μας που μας ανήκει μειώνεται περαιτέρω. Ο τομέας στον οποίο μπορείς να είσαι άτομο παρά οικονομική μονάδα γίνεται μικρότερος.

Στο Νταβός, η Farahany είπε ότι η νευροτεχνολογία στο χώρο εργασίας «έχει μια δυστοπική πιθανότητα». Αλλά αυτό δεν είναι αρκετό. Ελλείψει αυστηρής ρύθμισης, καταλήγει μια δυστοπική βεβαιότητα.

Mε πληροφορίες από theguardian.com