Καιρός να αυξήσουμε το κόστος της διάδοσης θεωριών συνομωσίας

του Ryan Young

Οι θεωρίες συνωμοσίας αποτέλεσαν σημαντικό παράγοντα πίσω από την εισβολή, στις 6 Ιανουαρίου, στο Καπιτώλιο των ΗΠΑ. Αποτελούν επίσης και ένα αυξανόμενο μέρος των εξελίξεων εντός της πολιτικής δεξιάς, τουλάχιστον από το 2008 και μετά. Αλλά γιατί πιστεύουν οι άνθρωποι στις θεωρίες συνωμοσίας όπως το QAnon, το Pizzagate ή το αφήγημα ότι έγινε νοθεία στις εκλογές του 2020; Γιατί ενεργούν με βάσει αυτές, και μάλιστα μερικές φορές βίαια;

Εάν σκεφτείτε τον παραλογισμό ως καταναλωτικό αγαθό, σαν π.χ. ένα αυτοκίνητο ή μια τηλεόραση, μπορείτε να καταλάβετε καλύτερα γιατί οι άνθρωποι μερικές φορές λένε και κάνουν τρελά πράγματα. Σκεφτείτε το ως εξής: Οι άνθρωποι αγοράζουν περισσότερα αυτοκίνητα και τηλεοράσεις όταν είναι φθηνά και λιγότερα όταν είναι ακριβά.

Αυτή η λογική ισχύει και για τις θεωρίες συνωμοσίας. Εδώ, η τιμή δεν μετριέται απαραίτητα σε χρήμα. Η «τιμή» της θεώρησης των πραγμάτων από τον …καναπέ είναι, συνήθως, χαμηλή. Δεν κοστίζει σχεδόν τίποτα να δημοσιεύετε τρελά πράγματα στο διαδίκτυο, εκτός από ένα ήπιο κοινωνικό στίγμα. Αλλά κι αυτό το κόστος αντισταθμίζεται από άλλα οφέλη για πολλούς. Για πολλές περιθωριακές φιγούρες, όπως οι αντι-εμβολιαστές, οι οπαδοί της επίπεδης γης και οι θεωρητικοί της συνωμοσίας QAnon, η υποστήριξη μιας ακραίας πεποίθησης δεν αφορά απαραίτητα την αλήθεια. Πρόκειται για την επιβεβαίωση μιας μοναδικής ταυτότητας και την υπεράσπισή της από εξωτερικές απειλές.

Οποιοσδήποτε φίλαθλος ή κομματικός υποστηρικτής θα είναι εξοικειωμένος με τον συναισθηματικό «πυρετό» που αισθάνονται οι υποστηρικτές των θεωριών συνωμοσίας όταν λένε εξωφρενικά πράγματα. Αισθάνεσαι όμορφα όταν ενθαρρύνεις την ομάδα σου και γιουχάρεις την άλλη ομάδα. Για μερικούς, αυτά τα συναισθηματικά οφέλη μπορεί να αξίζουν ακόμη και το τίμημα της απώλειας φίλων ή μιας δουλειάς, και άρα προσκολλώνται σε αυτά.

Αλλά τι συμβαίνει όταν η τιμή του παραλογισμού αυξάνεται ξαφνικά; Η Dominion Voting Systems, μια εταιρεία που πουλά hardware και λογισμικό ηλεκτρονικής ψηφοφορίας, όπως μηχανές ψηφοφορίας, ανακοίνωσε πρόσφατα ότι μήνυσε τη δικηγόρο Sidney Powell για δυσφήμιση, ζητώντας αποζημίωση 1,3 δισεκατομμυρίων δολαρίων, επειδή αυτή επανειλημμένως υποστήριξε δημόσια ότι το λογισμικό της Dominion δημιουργήθηκε «υπό την καθοδήγηση του Ούγκο Τσάβες», του ηγέτη της Βενεζουέλας που πέθανε το 2013. Η ίδια επίσης έχει πει ότι η Dominion χρησιμοποίησε έναν μυστικό αλγόριθμο για να κάνει νοθεία στις εκλογές του 2020. Οι αγωγές της Powell κατά της Dominion απορρίφθηκαν λόγω έλλειψης αποδεικτικών στοιχείων.

Μέχρι τώρα, η Powell κατέβαλλε ένα χαμηλό τίμημα για τη συνωμοσία. Στην πραγματικότητα, μπορεί να ήταν και οικονομικά κερδοφόρα: Η Dominion υποστηρίζει στην αγωγή της ότι η Powell χρησιμοποίησε τη νέα της φήμη για να πουλήσει βιβλία και να κερδίσει πελάτες.

Η Dominion είχε προηγουμένως απειλήσει με αγωγές για διάδοση πιθανώς ψευδών ειδήσεων εναντίον πολλών μέσων μαζικής ενημέρωσης όπως το Fox News, το Newsmax και το One America News. Μόλις το τίμημα του ανορθολογισμού ανέβηκε, τα μέσα άρχισαν αμέσως να «καταναλώνουν» λιγότερο ανορθολογισμό. Το Newsmax, μάλιστα, μετέδωσε και μια δίλεπτη «διευκρίνιση», αποσύροντας όλους τους ισχυρισμούς περί κλοπής στις εκλογές.