Ψηφιακές υπηρεσίες: Συμφωνία στο Ευρ. Κοινοβούλιο για ένα διαφανές και ασφαλές διαδικτυακό περιβάλλον

Μια συμφωνία-σταθμό, για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της διάδοσης παράνομου περιεχομένου και την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων των πολιτών, διαπραγματεύτηκαν οι συννομοθέτες της ΕΕ. Το βράδυ της Παρασκευής, το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο κατέληξαν σε προσωρινή πολιτική συμφωνία σχετικά με τον νόμο για τις ψηφιακές υπηρεσίες (Digital Services Act). Μαζί με τον νόμο για τις ψηφιακές αγορές (Digital Markets Act), η νέα νομοθεσία θα καθορίσει τα πρότυπα για έναν ασφαλέστερο και πιο ανοικτό ψηφιακό χώρο για τους χρήστες, αλλά και για ισότιμους όρους ανταγωνισμού για τις εταιρείες για τα επόμενα έτη.

Υπεύθυνες διαδικτυακές πλατφόρμες

Σύμφωνα με τους νέους κανόνες, οι ενδιάμεσες υπηρεσίες, ειδικά οι πλατφόρμες (όπως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και οι πλατφόρμες ηλεκτρονικού εμπορίου) θα πρέπει να λάβουν μέτρα για την προστασία των χρηστών τους από παράνομο περιεχόμενο, αγαθά και υπηρεσίες.

· Αλγοριθμική λογοδοσία: η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη μέλη θα έχουν πρόσβαση στους αλγόριθμους των πολύ μεγάλων πλατφορμών.

· Ταχεία αφαίρεση παράνομου περιεχομένου, συμπεριλαμβανομένων προϊόντων και υπηρεσιών: σαφέστερη διαδικασία «καταγγελίας και δράσης», στο πλαίσιο της οποίας οι χρήστες θα έχουν τη δυνατότητα να αναφέρουν παράνομο περιεχόμενο και οι επιγραμμικές πλατφόρμες θα πρέπει να δρουν γρήγορα.

· Προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων: ισχυρότερες δικλείδες για τη διασφάλιση της επεξεργασίας των καταγγελιών με τρόπο μη αυθαίρετο και χωρίς διακρίσεις και με σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένης της ελευθερίας της έκφρασης και της προστασίας των δεδομένων.

· Πιο υπεύθυνες διαδικτυακές πλατφόρμες εμπορίου: οι καταναλωτές θα μπορούν να αγοράζουν ασφαλή προϊόντα ή υπηρεσίες, μέσω της ενίσχυσης των ελέγχων για να αποδειχθεί ότι οι πληροφορίες που παρέχονται από τους εμπόρους είναι αξιόπιστες (βάσει της αρχής «know your business customer») και να καταβάλλονται προσπάθειες για την πρόληψη της εμφάνισης παράνομου περιεχομένου στις πλατφόρμες, μεταξύ άλλων μέσω τυχαίων ελέγχων.

· Καλύτερη προστασία για θύματα βίας, ιδίως από τη μη συναινετική ανάρτηση πορνογραφίας με άμεση απόσυρσή της

· Κυρώσεις: στις διαδικτυακές πλατφόρμες και στις μηχανές αναζήτησης μπορεί να επιβληθεί πρόστιμο έως και 6% του παγκόσμιου κύκλου εργασιών τους, ενώ όσον αφορά τις πολύ μεγάλες πλατφόρμες (δηλ. όσες έχουν με περισσότερους από 45 εκατομμύρια χρήστες), η Επιτροπή θα έχει την αποκλειστική εξουσία να απαιτεί τη συμμόρφωσή τους.

· Μικρομεσαίες και μικρές επιχειρήσεις: λιγότερες επιβαρύνσεις και περισσότερος χρόνος για την προσαρμογή τους, ο οποίος θα στηρίξει την καινοτομία, ενώ η Επιτροπή θα παρακολουθεί εκ του σύνεγγυς τις πιθανές οικονομικές επιπτώσεις των νέων υποχρεώσεων στις μικρές επιχειρήσεις.

Ασφαλέστερος διαδικτυακός χώρος για τους χρήστες

· Οι νέες υποχρεώσεις διαφάνειας για τις πλατφόρμες θα επιτρέψουν στους χρήστες να ενημερώνονται καλύτερα σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο τους συνιστάται περιεχόμενο και να έχουν τουλάχιστον μία επιλογή για τη χρήση των πλατφορμών που δεν θα βασίζεται στην κατάρτιση προφίλ χρήστη.

· Διαδικτυακή διαφήμιση: οι χρήστες θα έχουν καλύτερο έλεγχο του τρόπου με τον οποίο χρησιμοποιούνται τα προσωπικά τους δεδομένα. Η στοχευμένη διαφήμιση με χρήση ευαίσθητων δεδομένων (π.χ. γενετήσιος προσανατολισμός, θρησκεία, εθνοτική καταγωγή) θα απαγορεύεται.

· Προστασία των ανηλίκων: οι πλατφόρμες στις οποίες έχουν πρόσβαση οι ανήλικοι θα πρέπει να λαμβάνουν ειδικά μέτρα, μεταξύ άλλων την πλήρη απαγόρευση της στοχευμένης διαφήμισης προς αυτούς.

· Απαγόρευση της χειραγώγησης των επιλογών των χρηστών: οι πλατφόρμες και οι ηλεκτρονικές αγορές δεν θα πρέπει να ενθαρρύνουν τους πολίτες να χρησιμοποιούν τις υπηρεσίες τους, για παράδειγμα δίνοντας μεγαλύτερη έμφαση σε μια συγκεκριμένη επιλογή ή παροτρύνοντας τον αποδέκτη να αλλάξει την επιλογή του μέσω αναδυόμενων παραθύρων («pop ups»). Επιπλέον, η ακύρωση συνδρομής για μια υπηρεσία θα πρέπει να καταστεί εξίσου εύκολη με την εγγραφή σε αυτήν.

· Αποζημίωση: οι αποδέκτες ψηφιακών υπηρεσιών θα έχουν το δικαίωμα να ζητήσουν αποκατάσταση για τυχόν ζημίες ή απώλειες που υπέστησαν.

Επιβλαβές περιεχόμενο και παραπληροφόρηση

Οι πολύ μεγάλες πλατφόρμες θα πρέπει να συμμορφώνονται με αυστηρότερες υποχρεώσεις, ανάλογες προς τους σημαντικούς κοινωνικούς κινδύνους που εγκυμονούν όσον αφορά τη διάδοση παράνομου και επιβλαβούς περιεχομένου, συμπεριλαμβανομένης της παραπληροφόρησης.

Οι πολύ μεγάλες πλατφόρμες θα πρέπει να αξιολογούν και να μετριάζουν τους συστημικούς κινδύνους και να υπόκεινται σε ανεξάρτητους ελέγχους κάθε χρόνο. Επιπλέον, οι μεγάλες πλατφόρμες που χρησιμοποιούν τα λεγόμενα «συστήματα συστάσεων» (αλγόριθμοι που καθορίζουν τι βλέπουν οι χρήστες) πρέπει να παρέχουν τουλάχιστον μία επιλογή που δεν βασίζεται στην κατάρτιση προφίλ.
Ειδικά μέτρα σε περιόδους κρίσης: όταν εκδηλώνεται κρίση, όπως απειλή για τη δημόσια ασφάλεια ή την υγεία, η Επιτροπή μπορεί να απαιτήσει από τις πολύ μεγάλες πλατφόρμες να περιορίσουν τυχόν επείγουσες απειλές, με το μέτρο να έχει με μέγιστη διάρκεια τριών μηνών.

«Ο νόμος για τις ψηφιακές υπηρεσίες θα καθορίσει νέα παγκόσμια πρότυπα. Οι πολίτες θα έχουν καλύτερο έλεγχο του τρόπου με τον οποίο χρησιμοποιούνται τα δεδομένα τους από διαδικτυακές πλατφόρμες και μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας. Επιτέλους, εξασφαλίσαμε ότι ό,τι είναι παράνομο εκτός διαδικτύου θα είναι παράνομο και στο διαδίκτυο. Για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, οι πρόσθετες υποχρεώσεις σχετικά με την αλγοριθμική διαφάνεια και την παραπληροφόρηση αποτελούν σημαντικά επιτεύγματα. Οι νέοι αυτοί κανόνες εγγυώνται επίσης περισσότερες επιλογές για τους χρήστες και νέες υποχρεώσεις για τις πλατφόρμες όσον αφορά τη στοχευμένη διαφήμιση, συμπεριλαμβανομένων των απαγορεύσεων στόχευσης ανηλίκων και του περιορισμού της συλλογής δεδομένων για την κατάρτιση προφίλ», δήλωσε η εισηγήτρια Christel Schaldemose (Σοσιαλιστές, Δανία).

Σημειώνεται πως το κείμενο θα πρέπει να οριστικοποιηθεί σε τεχνικό επίπεδο και να ελεγχθεί από γλωσσομαθείς νομικούς, πριν από την επίσημη έγκρισή του από το Κοινοβούλιο και από το Συμβούλιο. Μόλις ολοκληρωθεί η διαδικασία αυτή, θα τεθεί σε ισχύ 20 ημέρες μετά τη δημοσίευσή του στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ και οι κανόνες θα αρχίσουν να εφαρμόζονται 15 μήνες αργότερα.