Βίαιη έκρηξη ακτίνων-γ σε γαλαξία έσπασε το ρεκόρ ακτινοβολίας στο σύμπαν

Μια σύντομη αλλά κατακλυσμική -άγνωστης προέλευσης- έκρηξη ακτίνων-γ σε ένα μακρινό γαλαξία, σε απόσταση 4,5 δισεκατομμυρίων ετών φωτός από τη Γη, είχε την πιο υψηλή ενέργεια που έχει ποτέ γίνει αντιληπτή από τους αστρονόμους, περίπου 100 δισεκατομμύρια φορές μεγαλύτερη από αυτή του ορατού φωτός.

Η κοσμική αυτή έκρηξη έσπασε το ρεκόρ της πηγής φωτός με την υψηλότερη ενέργεια στο σύμπαν.

Όπως μεταφέρει το ΑΠΕ-ΜΠΕ οι περισσότεροι από 300 επιστήμονες από όλο τον κόσμο, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Nature», ανίχνευσαν την έκρηξη (GRB 190114C) αρχικά στις 14 Ιανουαρίου φέτος με τα διαστημικά τηλεσκόπια Neil Gehrels Swift Observatory και Fermi Gamma-ray Space Telescope, ενώ στη συνέχεια και πολλά άλλα επίγεια τηλεσκόπια στράφηκαν πάνω της.

Οι μυστηριώδεις εκρήξεις ακτίνων-γ (Gamma-ray Bursts ή GRBs) είναι οι πιο ισχυρές στο σύμπαν μετά την αρχική «Μεγάλη Έκρηξη» (Μπιγκ Μπανγκ).

Πιθανώς παράγονται από τεράστια άστρα που εκρήγνυνται με τη μορφή σούπερ-νόβα αφήνοντας πίσω τους μια μαύρη τρύπα ή από τη συγχώνευση άστρων νετρονίων ή μαύρων οπών. Μια τέτοια έκρηξη απελευθερώνει σε λίγα δευτερόλεπτα τόση ενέργεια όση ο Ήλιος μας σε όλη τη διάρκειας δέκα δισεκατομμυρίων ετών ζωή του.

Οι εκρήξεις αυτού του είδους, που εκτοξεύουν στο διάστημα σωματίδια πολύ υψηλής ενέργειας και ανακαλύφθηκαν για πρώτη φορά τυχαία στο τέλος της δεκαετίας του 1960 από δορυφόρους που παρακολουθούσαν τις πυρηνικές δοκιμές στη Γη, εμφανίζονται ξαφνικά στον ουρανό χωρίς προειδοποίηση, με ρυθμό περίπου μία τη μέρα. Διαρκούν μόνο από κλάσματα δευτερολέπτου έως μερικές εκατοντάδες δευτερόλεπτα, αλλά αφήνουν πίσω τους μια λιγότερη φωτεινή εκπομπή ακτινοβολίας σε ένα ευρύ φάσμα ενεργειών (ραδιοκύματα, οπτική, υπέρυθρη, υπεριώδης, ακτίνες-Χ), που μπορεί να παρατηρηθεί από μερικά τηλεσκόπια για λίγα λεπτά ή από τα ραδιοτηλεσκόπια για μήνες ή και χρόνια.

Κατά την έκρηξη-ρεκόρ ανιχνεύθηκαν φωτόνια των 0,2 έως 1 TeV (τεραηλεκτρονιοβόλτ), ισοδύναμα με την ενέργεια που απελευθερώνουν οι συγκρούσεις πρωτονίων στον μεγάλο επιταχυντή του CERN (συγκριτικά το ορατό φως έχει ενέργεια ενός τριών ηλεκτρονιοβόλτ). Είναι η πρώτη φορά που γίνεται αντιληπτή μια ακτινοβολία τόσο ισχυρής ενέργειας από μια έκρηξη ακτίνων-γ. Η έκρηξη GRB 190114C ήταν τουλάχιστον 100 φορές πιο φωτεινή από την έως τώρα φωτεινότερη γνωστή σταθερή πηγή ενεργειών επιπέδου ΤeV στο Νεφέλωμα του Καρκίνου.